İş Hayatında Beyaz Yakalı ve Mavi Yakalı Ne Demek?

İş hayatında beyaz yakalı ve mavi yakalı, kişinin çalışırken daha çok bedenini mi yoksa zihnini mi kullandığına göre yapılan sınıflandırmadır. Zihin gücü ön planda olan grup beyaz yakalı olarak adlandırılırken beden ve kas gücüne dayalı çalışanlar mavi yakalı işçi olarak tanımlanır.

Peki beyaz ve mavi yakalılar kimdir? Beyaz yakalılar çoğunlukla bir ofiste, masa başı iş yapan, eğitimli kişiler iken mavi yakalılar çoğunlukla eğitim düzeyi yüksek olmayan ve teknik becerileriyle öne çıkan bir gruptur.

Bu kavramlar, iş hayatında çalışanlar arasında iş dağılımının yapılması ve işçilerin buna göre ücretlendirilmesi için kullanılır. Beyaz yaka ve mavi yaka terimleri, çalışanların iş sırasında giydiği kıyafetler nedeniyle bu şekilde adlandırılmıştır. Daha çok temizlik, çaycılık, aşçılık gibi bedensel işlerle uğraşan kişiler çoğunlukla mavi üniforma giydiği için mavi yaka olarak isimlendirilmiştir. Beyaz yakalar ise belli bir üniformaları olmamasına rağmen çoğunlukla beyaz renkte giydikleri için (örneğin beyaz gömlek) beyaz yaka olarak isimlendirilmişlerdir.

Beyaz Yaka Nedir?

Beyaz yaka, iş hayatında daha çok bilgiye ve zihin yormaya dayalı işleri yapan, çoğunlukla masa başı çalışan ve görece daha konforlu bir çalışma ortamında bulunan personeldir. Beyaz yakalı işçi, adını çoğunlukla beyaz renkte kıyafet giymesinden almıştır.

Beyaz yaka, 20. yüzyılda iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle birlikte ihtiyaç duyulan bir işçi grubu olarak karşımıza çıkmaya başlamıştır. Bu terimi ilk ortaya atan kişi ise 1930'lu yıllarda Pulitzer Ödüllü ABD'li yazar Upton Sinclair olmuştur.

Beyaz yaka çalışanlar daha çok masa başında çalışan işçiler olarak tanımlanır. Bu işçiler, eğitim düzeyi ve aldıkları maaş bakımından mavi yakalılara göre daha üst düzey konumdadır. Yaptıkları mesleğe göre değişmekle birlikte mavi yakalıların koordine edilmesinden, yönetilmesinden sorumlu olabilirler.

Beyaz yaka, mavi yakaya göre daha güvenceli bir iş olarak bilinir çünkü genelde ofis ortamında daha rahat bir şekilde çalışırlar. Dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği açısından daha az risklidirler. Ancak sahada çalışan mühendis, emlakçı, mimar gibi meslekler de beyaz yakalı işçi sınıfına girer.

Mavi Yaka Nedir?

Mavi yaka, iş hayatında daha çok beden ve kas gücüne dayalı işlerde çalışan, fiziksel becerinin ön planda olduğu personeldir. Mavi yakalı işçi, genellikle ayakta iş görür ve sanayi, fabrika, inşaat gibi alanlarda çalışabilir.

Mavi yakalı çalışanlar; ağır koşulların olduğu, “tehlikeli” ya da “çok tehlikeli” sınıfındaki iş yerlerinde, kol gücüne dayalı işlerde çalışabilecekleri gibi bir ofiste temizlik, çaycılık gibi işlerde de çalışabilirler. Bu gruptaki işçiler, çoğunlukla ilkokul mezunu olmakla birlikte lise ya da meslek lisesi mezunu da olabilirler. Nadiren de olsa üniversite mezunlarının mavi yaka personel olarak çalıştığı da görülmektedir.

Mavi yaka personel kavramı, 1924’te Iowa gazetesinde esnaflarla ilgili yayımlanan bir yazı ile ortaya çıkmıştır. Mavi yakalı işçiler daha çok Sanayi Devrimi ile birlikte popülerlik kazanmıştır çünkü o dönemde özellikle fabrikalarda çalışacak işçilere duyulan ihtiyaç oldukça büyüktü. Günümüzde ise mavi yakalılardan çok beyaz ve sarı yakalılara ihtiyaç duyulur.

Beyaz Yaka ve Mavi Yaka Arasındaki Farklar Nelerdir?

Beyaz yaka ve mavi yaka arasındaki farklardan en büyüğü, yapılan işin niteliğidir. Beyaz yakalılar zihin gücüne, mavi yakalılar ise beden gücüne dayalı çalışır. Buradan hareketle iki işçi grubunu ayıran en büyük farklardan birinin de eğitim olduğunu söyleyebiliriz. Beyaz yakalıların eğitim düzeyi genelde mavi yakalılara göre daha yüksektir.

Çoğunlukla beyaz yakalılar üniversite mezunudur ancak mavi yakalılar ilkokuldan, meslek lisesinden ya da meslek edindirme kursundan mezundur. Dolayısıyla beyaz yakalı personellerin maaşları, mavi yakalı işçilerden daha yüksektir. Mavi yakalılar genelde asgari ücret ile çalışırken beyaz yakalılar asgari ücretin üzerinde kazanır.

Çalışma ortamı bakımından da iki grup arasında fark bulunabilir. Beyaz yakalılar görece daha konforlu bir ortamda çalışırken mavi yakalılar daha ağır işlerde istihdam edilebilir. Beyaz yakalılar daha çok ofis ortamında çalışırken mavi yakalılar fabrikalarda da çalışabilir. Güvence açısından bakıldığında beyaz yakalı personellerin mavi yakalılardan daha avantajlı olduğu söylenebilir. Çünkü çalışma koşulları iş sağlığı ve güvenliği açısından daha iyidir.

Tüm bunların dışında iki işçi grubunun farklarından biri de beyaz yakanın mavi yakadan üst düzey eleman olarak görülebilmesidir. Nitekim beyaz yakalı işçiler; mavi yakalıların yönetiminden, ücretlendirilmesinden, koordinasyonundan sorumlu olabilir.

Fakat aralarındaki farklara rağmen her iki işçi de İş Kanunu’na göre haftada 45-66 saat arasında çalışır; sigorta, yıllık izin, ek mesai, yol ve yemek ücreti gibi haklardan yararlanır.

Beyaz Yakalı Meslekler Nelerdir?

Beyaz yakalı meslekler şunlardır:

• Bankacı
• Muhasebe elemanı
• Avukat
• Mühendis
• Doktor
• Mimar
• Satış uzmanı
• Pazarlama uzmanı
• Öğretmen
• İçerik yazarı
• Hemşire
• Reklamcı
• Emlakçı
• İnsan kaynakları elemanı
• Memur
• Sekreter
• Müşteri temsilcisi

Beyaz yakalı meslekler yukarıdakilerle sınırlı değildir ancak beyaz yaka işçi denildiği zaman daha çok bu mesleklerin öne çıktığı söylenebilir. Beyaz yakalı meslekler, devlette memur olarak karşımıza çıkarken özel sektörde idari işlerde karşımıza çıkarlar.

Mavi Yakalı Meslekler Nelerdir?

Mavi yakalı meslekler aşağıda sıralanmıştır.

• Tamirci
• Usta (mobilya, cam, montaj vs.)
• Tekstil işçisi
• Tornacı
• Garson
• Komi
• Madenci
• Temizlik işçisi
• Elektrik ustası
• Güvenlik görevlisi
• Şoför

Mavi yakalı meslekler yukarıdakilerle sınırlı değildir fakat mavi yakalı işçi denildiğinde akla daha çok bu meslekler gelir. Mavi yakalı meslekler, en çok temizlik, tamirat, bakım, üretim ve güvenlik sektörlerinde iş yapar.

Beyaz Yakalıların Maaşları Ne Kadardır?

Beyaz yakalıların maaşları ortalama 12.000 TL ile 80.000 TL arasında değişir.

Beyaz yakalıların maaşı; yaptıkları mesleğe, kıdemlerine, çalıştıkları sektöre (devlet, özel) ve kuruma göre değişir. Ayrıca yönetici pozisyonunda çalışan beyaz yakalılar daha yüksek maaş alırken işçi olarak çalışan beyaz yakalılar genelde mavi yakalıların biraz üstünde maaş alır.

Mavi Yakalıların Maaşları Ne Kadardır?

Mavi yakalıların maaşları ortalama 8500 TL ile 25.000 TL arasında değişir.

Mavi yakalıların maaşı; çalıştıkları sektöre (özel/kamu), iş yerine, mesleki deneyimlerine ve yaptıkları işe göre değişir. Tecrübeli çalışanlar, işe yeni başlayanlara göre daha yüksek maaş alır. Ayrıca ustalık meslekleri ile ilgilenen kişiler, bir mavi yakalı olarak diğer işçilerden daha çok para kazanır.

İş Hayatında Yeni Bir Kavram Olan Sarı Yaka Nedir?

İş hayatında yeni bir kavram olan sarı yaka (altın yaka), kısaca beyaz yakalıların bir üst halidir. Beyaz yakalılara kıyasla eğitim ve deneyim seviyesi daha yüksek olan, teknolojik araçların kullanımına hakim, yaratıcı düşünme ve problem çözme alanlarında yetkin kişilerdir.

Sarı (altın) yakanın mavi yaka, beyaz yakadan farkı; sahip olduğu mesleki deneyimin, bilgi birikiminin ve eğitim düzeyinin daha yüksek olmasıdır. Bu kişiler genelde özerk olarak çalışırlar yani birine bağlı olarak çalışmazlar. Maaşları, mavi yaka ve beyaz yakadan çok daha yüksektir.

Örneğin mesleğinde deneyim kazanıp kendi şirketini kuran kişiler, bir firmada bilgiyi en iyi şekilde analiz edip kullanabilen ve yöneticiliğe terfi eden kişiler sarı yaka olarak adlandırılabilir. Ayrıca cerrah, yapay zeka mühendisi, avukat, yeminli mali müşavir gibi kişiler de sarı (altın) yaka işçi grubunda ele alınabilir.