Tez Nedir?

Tez, herhangi bir konu hakkında sistematik biçimde bilimsel araştırma metotları kullanılarak oluşturulan akademik metindir. 

Tezlerin başlıca özelliği belirli bilimsel metotların kullanılmasıdır. Tez araştırmacının ilgisine bağlı olarak her türlü konuda yazılabilir. Akademik yazım çeşitlerinden biri olan tez, seçilen konuya bağlı olarak aşamalı şekilde hazırlanmaktadır.

Tez Ne Demek?

Tez, belirli bir akademik yetkinlik derecesi kazanmak ya da literatüre katkı sağlamak amacıyla seçilen bir konu hakkında bilimsel metotlara uygun şekilde hazırlanan metinler anlamına gelmektedir.

Bir metne “tez” denilebilmesi için belirli kriterler bulunmaktadır. Bunlardan ilki ve en önemlisi, ilgili metnin özgün bir hipoteze yani sorunsala sahip olmasıdır. Özgün bir hipotez, bir tezi oluşturan yapı taşlarındandır. Tez metninin tüm aşamaları hipotez üzerinden ilerlemektedir.

Bir metnin “tez” olma kriterlerinden diğeri de metin hazırlama sürecinde sistematik şekilde ilerlenmesidir. Bir tez metni, kurallarına uygun şekilde oluşturulmalıdır. Bilimsel metotlara uygun şekilde ortaya konan akademik metinlere tez denir. Tezler kanıtlanabilir nitelik taşımalıdır.

Tez Yazmak Ne Demek?

Tez yazmak, kişinin belirlediği hipotezi test etmek için geçtiği aşamaları ve saptadığı sonuçları belirli bir süre içinde metin haline getirmesidir.

Tez yazma süreci, bağlı olunan kuruma ve tez yazım amacına göre değişiklik gösterse de genellikle minimum iki yıl sürmektedir. Bir tezi oluşturmak için yapılması gereken birçok aşama bulunur. Tez yazmak da sistematik ilerleyen, aşamalı ve yoğun bir süreçtir. Tez yazmak bireyin odak seviyesinin iyi durumda olmasını gerektirmektedir.

Tez yazmak, seçilen konu hakkında detaylı literatür taraması ve bilgi birikimine sahip olmayı gerektirir. Profesyonel bir tez oluşturmak için kişinin öncelikle konu hakkında geçmişte yazılan makaleleri taraması ve bu makalelerin sonucunda ortaya çıkan verileri incelemesi gerekir.

Kişi seçtiği konunun literatürdeki yerini analiz ettikten sonra tez yazımına odaklanabilir. Tez yazma sürecinde kişinin konu hakkında bilimsel yöntemler kullanarak veri toplaması ve bu verileri analiz etmesi gerekir. Tez yazarken önemli aşamalardan bazıları literatür taraması, örneklem belirleme ve analizdir.

Tez Neden Yazılır?

Üniversitelerin bazı lisans, tezli yüksek lisans ve doktora programlarından mezun olmak için tez yazılır. Üniversitelerin ilgili programlarında tezler araştırılan konu alanında uzmanlık sahibi olmak ve literatüre katkı sağlamak amacıyla yazılmaktadır.

Her tezin yazılma amacı tez için seçilen konuya göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin sosyal bilimler alanında nitel yöntem kullanılarak işlenen bir tez konusu, incelenen örneklemin anlam dünyasını fark etmek ve bu anlam dünyasından sosyal hayata dair çıkarımlar yapmak amacıyla yazılmaktadır.

Tezler incelenen konunun bilimsel şekilde ele alınmasını kapsar. Bu sebeple temelde her araştırmacının tez yazma amacı; bilim dünyasına katkı sağlamak, kişileri yeni bilgilerle buluşturmaktır. 

Kimler Tez Yazar?

Tez yazan kişiler şunlardır:

• Üniversitelerin lisans bölümü öğrencileri
• Üniversitelerin tezli yüksek lisans bölümü öğrencileri
• Üniversitelerin doktora öğrencileri
• Bilimsel araştırmaya dayalı projelerde görev yapan kişiler
• Akademisyenler
• Öğretim üyeleri

Tez yazan kişiler arasında bulunan tezli yüksek lisans öğrencileri, seçtikleri alanda aldıkları eğitimi tamamlayabilmek için mutlaka yüksek lisans tezi hazırlamalıdır. Tezli yüksek lisans öğrencilerinin yazdıkları tez metnini ilgili bölümün öğretim üyelerinden oluşan bir jüri değerlendirmektedir.

Tez Nasıl Yazılır?

Tez şu şekilde yazılır:

1. Özgün bir konu belirleyin.
2. Konuya ait literatür taraması yapın.
3. Konuyla ilgili örneklem oluşturun.
4. Hipotez belirleyin.
5. Konu önerisi ve örneklem bilgisini tez danışmanına sunun.
6. Araştırmanın teorik çerçevesini belirleyin.
7. Araştırmanın yöntemini belirleyin.
8. Veri toplama ve veri analizi yapın.
9. Saptanan sonuçları rapor haline getirin.
10. İntihal oranlarını kontrol edin.

1. Özgün Bir Konu Belirleyin

Tez yazmak için atılması gereken ilk adım, hakkında tez yazacağınız özgün bir konu belirlemektir. Tez yazmak öncelikle literatüre katkı sağlama amacı güder. Literatüre katkı sağlamak için literatürde eksik görülen ve geçmişte hakkında fazla araştırma yapılmamış konulara yönelmek daha doğru olacaktır. 

2. Konuya Ait Literatür Taraması Yapın

Belirlediğiniz tez konusunun daha önce başkaları tarafından çalışılmış olma ihtimali bulunur. Bu ihtimali göz önünde bulundurmak ve başkalarının da seçtiğiniz konudaki araştırmalarını incelemek için konuya dair literatür taraması yapmanız gereklidir. Literatür taraması, seçilen konudaki anahtar kelimelerin internette, ansiklopedide ya da herhangi bir kütüphane koleksiyonunda aranması demektir. Anahtar kelimelerle ilgili makaleler bulundukça makale içerikleri dikkatlice incelenmelidir.

3. Konuyla İlgili Örneklem Oluşturun

Tez yazma sürecinde bir diğer adım ise konuyla ilgili örneklem oluşturmaktır. Örneklem, bir araştırmada konuyla ilgili olduğu düşünülen bir yığından seçilen grubu ifade eder.

Örneklem, araştırmanın konusuna bağlı olarak bir insan grubu ya da insan dışındaki başka varlıklar ile ilgili olabilir. Profesyonel şekilde yazılan bir tez için doğru örneklem seçimi oldukça önemlidir. Konuya uygun örneklem ne kadar doğru seçilirse saptanan sonuçlar o kadar güvenilir ve geçerli olma niteliği taşır. 

4. Hipotez Belirleyin

Tez yazılacak konu seçildikten sonra mutlaka bu konuya dair araştırma sorunsalı oluşturulmalıdır. Tez yazım sürecinde araştırma sorunsallarının sistematik bir şekilde ifade edilmesine hipotez denir.

Hipotezler tez süreci boyunca araştırmacının test edeceği değişkenleri göstermektedir. Örneğin yaş gruplarına bağlı olarak görülen genetik hastalık ihtimali hakkında hazırlanan bir tezde hipotez; "Yaş grupları ve genetik hastalık görülme ihtimali arasında anlamlı fark vardır." şeklinde olmalıdır. 

5. Konu Önerisi ve Örneklem Bilgisini Tez Danışmanına Sunun

Tez yazarken diğer bir aşama belirlenen konuyu, örneklemi ve hipotezi tez danışmanına sunmaktır. Danışmana sunulacak tezler için tez önerisi formatında bir metin hazırlanır. Bu metinde tez konusu, amacı ve önemi açık şekilde ifade edilir. Danışmandan alınan dönüte göre konu revize edilebilir, konuda sorun yok ise tez için teorik çerçeve oluşturulur. 

6. Araştırmanın Teorik Çerçevesini Belirleyin

Teorik çerçeve, bir araştırma yürütülürken konunun hangi yönleriyle ele alınacağını ve hangi araştırma yönteminin kullanılacağını gösteren bir adımdır. Teorik çerçeve özellikle sosyal bilimler alanında yazılan tezlerde mutlaka bulunmalıdır. Teorik çerçeve, araştırmacının nicel ya da nitel araştırma yöntemlerinden hangisini kullanacağına karar vermesine yardımcı olur.

7. Araştırmanın Yöntemini Belirleyin

Araştırma yöntemi, bir tezi oluştururken verilerin nasıl toplanacağı anlamına gelir. Araştırmada belirlenen yöntem konuya ve teorik çerçeveye uyumlu olmalıdır. Araştırma yöntemi tezin yazılacağı alana göre değişebilir. Örneğin fen bilimleri alanında yapılan bir araştırma için kullanılacak yöntem deney olabilirken sosyal bilimlerde bilimsel araştırma yöntemi olarak ölçek kullanılabilir.

8. Veri Toplama ve Veri Analizi Yapın

Tezin teorik ve metodolojik aşamalarını gerçekleştirdikten sonra belirlenen örneklem üzerinde veri toplamaya başlanabilir. Veri toplama aşamasında verilerin kullanılan araştırma yöntemine uygun olarak kategorize edilmesi gereklidir. Örneklemden toplanan verilerin araştırma sorunsalına cevap veriyor niteliğe sahip olması önemlidir. Veri toplama işlemi tamamlandığında veriler türlerine göre farklı analiz yöntemleri kullanılarak raporlaştırılabilir.

9. Saptanan Sonuçları Rapor Haline Getirin

Tez için gereken yöntem ve teorileri belirledikten sonra toplanan verileri gerekli analiz programlarında kategorize etmelisiniz. Analiz sonucunda ortaya çıkan bulguları rapor haline getirerek tezin sonuç kısmını tamamlamalısınız.

10. İntihal Oranlarını Kontrol Edin

İntihal, bir metinde başka birinin kullandığı ifadeleri kaynak göstermeden kullanmak anlamına gelir. İntihal kavramının eş anlamlısı aşırmadır. Tez yazım sürecinde intihal oranları bağlı olunan kuruma göre değişmektedir. Minimum seviyede intihal yapmak tez metni için her zaman daha avantajlıdır. Bu sebeple metin içi ve metin sonu kaynak gösterme teknikleri iyi şekilde öğrenilmelidir. Tezlerde intihal oranı belirlemek için Turnitin uygulaması sıklıkla tercih edilmektedir. 

Tez Yazmak için Konu Nasıl Belirlenir?

Tez yazmak için konu belirleme aşamasında araştırmacının kişisel ilgileri ve akademik uzmanlığı göz önünde bulundurulmalıdır. Tez konusu belirlemeden önce fikir olarak aklınıza gelen konular hakkında literatür taraması yapabilirsiniz.

Literatür taraması yapmak aklınıza gelen konu hakkında başka bir araştırmacının çalışıp çalışmadığını gösterir. Ayrıca literatür taraması konuyu hangi yönleriyle ele almanız gerektiği hakkında ipucu sağlar. Tez konusu belirlerken literatürdeki geçmiş çalışmaları incelemek, tez yazmak için özgün konu belirlemeniz için faydalı bir yöntemdir. 

Tez Yazmak Zor mu?

Tez yazmak zor değildir, sistemli ve programlı bir şekilde ilerleyen herkes tez yazma dönemini çok az düzeyde sıkıntı yaşayarak geçirebilir. 

Profesyonel şekilde bir tezi oluşturmak için birçok aşamadan geçmek gerekir. Tez yazmak hemen yapılabilecek bir şey değildir. Tez yazmanın bir süreç şeklinde ilerlemesi kişilere zor ve meşakkatli gelmektedir. Tez hakkında gerekli çalışma düzeni ve disiplini sağlandığında tez yazmak sanıldığından daha kolay hale gelir.