Bilimsel Araştırma Yöntemleri

Bilimsel araştırma yöntemleri, bilimsel araştırmaların nasıl yapılması gerektiğine ilişkin uygulanması gereken adımları içeren tekniklerdir. Bilimsel araştırma yöntemleri, araştırmanın konusuna göre belirlenir. Bilimsel araştırma yöntemleri kendi içerisinde sınıflara ayrılır. Sosyal bilimlerde, fen bilimlerinde ve eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Peki bilimsel araştırma yöntemleri nelerdir? Gelin, birlikte keşfedelim!

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Nelerdir?

Bilimsel araştırma yöntemleri şunlardır:

• Nicel araştırma yöntemleri
• Nitel araştırma yöntemleri
• Karma araştırma yöntemleri

Nicel Araştırma Yöntemleri Nedir?

Bilimsel araştırma yöntemleri arasında yer alan nicel araştırma yöntemleri, bir bilimsel araştırma konusuna ilişkin niceliksel veri toplama ve matematiksel hesap yapma yoluyla yürütülen, olguları nesnel ve gözlemlenebilir bir hale getirmek için kullanılan bir tekniktir.

Nicel araştırma yöntemleri, araştırma konusunu sayısal veriler ile ölçümler. Nicel araştırma yöntemleri objektiftir örneğin geçerliliği ve güvenilirliği test edilmiş ölçekler nicel araştırmada sıklıkla kullanılan araçlardır.

Nicel Araştırma Nasıl Yapılır?

Nicel araştırma; deneysel araştırma, tarama araştırmaları ve meta analiz araştırmaları kapsamında değerlendirilen yöntemlerle yapılır. Örneğin nicel araştırmada deney, ölçek, ön test-son test gibi metotlar kullanılabilir. Nicel araştırma, olguları nesnelleştirme ve genelleştirme ilkesine sahip olduğu için sayısal verilere dayanarak yapılır.

Nicel Araştırma Yöntemleri Nelerdir?

Nicel araştırma yöntemleri şunlardır:

1. Tarama araştırmaları
2. Deneysel araştırmalar
3. Meta analiz araştırmaları

1. Tarama Araştırmaları

Tarama araştırmaları, araştırma konusuna ilişkin büyük bir katılımcı kitlesinin görüşlerini, tutumlarını, ilgi ve davranışlarını belirlemek amacıyla kullanılan nicel bir bilimsel araştırma yöntemidir.

Tarama araştırmaları kişilerin yalnızca görüşlerini betimler, bu görüşlerin nasıl ortaya çıktığına dair bir analiz yapmaz. Tarama araştırmaları; “ne, ne zaman, hangi sıklıkta, nerede” gibi sorulara cevap bulmak için yapılır.

Tarama araştırmaları türleri şunlardır:

• Genel tarama araştırmaları
• Örnek olay tarama araştırmaları
• Nedensel karşılaştırma araştırması

2. Deneysel Araştırmalar

Deneysel araştırmalar, neden-sonuç ilişkisini ölçmek için doğal ya da yapay bir ortamda yapılan, araştırmacının verileri kontrol altına aldığı ve verileri kendisinin ürettiği nicel bir bilimsel araştırma türüdür.

Deneysel araştırmalar pozitivizm ilkesi ile benzerlik gösterir dolayısıyla nedensel ilişkileri ortaya koyarken kullanılan en sağlam bilimsel araştırma yöntemi olarak bilinir. 

Deneysel araştırmalar, alan araştırması ve laboratuvar araştırması şeklinde ikiye ayrılır. Deneysel araştırmalar çoğunlukla fen bilimlerinde kullanılır ancak sosyal bilimlerde de uygulanabilir.

3. Meta Analiz Araştırmaları

Meta analiz araştırmaları, belirli bir konuda önceden yapılan araştırmaların sentezlenerek yeni bir bulguya ulaşmayı hedefleyen nicel bir bilimsel araştırma yöntemidir.

Meta analiz araştırmaları ile elde edilen veriler daha genellenebilir olmaktadır çünkü meta analiz araştırmalarında daha önce yapılan analizler tekrar analiz edilir ve daha önceki çalışmalarda kullanılan örneklem grupları bir araya getirilip analiz edildiği için daha büyük örneklem grubuyla çalışılmış olur. Böylece örneklem sebebiyle ortaya çıkabilecek hata payı da en aza çekilmiş olur.

Meta analiz araştırmaları küçük örneklemlerle çalışan sosyal bilim araştırmalarının sonuçlarını genellemek için kullanılmaktadır. Sosyal bilimlerde daha genellenebilir sonuçlar elde etmek için meta analiz araştırmalarından faydalanılır.

Nitel Araştırma Yöntemleri Nedir?

Bilimsel araştırma yöntemleri arasında yer alan nitel araştırma yöntemleri, araştırma konusunun derinlikli bir şekilde ele alındığı, görüşme ve gözlem yöntemine dayanan ve "niçin" sorusunun cevabını araştıran bir tekniktir.

Nitel araştırma yöntemleri; “nasıl”, “neden” ve “ne şekilde” sorularına yanıt bulmak amacıyla yapılır. Bu yüzden nitel araştırma yöntemleri sosyal bilimler alanında sıklıkla kullanılır. Örneğin reklamlarda kullanılan renklerin analiz edilmesi, eğitim sistemine ilişkin akademisyen görüşlerinin analizi gibi alanlarda yapılacak bilimsel araştırmalar için nitel araştırma yöntemleri kullanılır.

Nitel araştırma yöntemleri, nicel araştırma yöntemleri ile belirlenemeyen durumları analiz etmede kullanılır. Nicel araştırma ile bir olgunun ne olduğu betimlenir ancak nitel araştırmada o olgunun arkasındaki nedenlere ve o olgunun oluşumunda etkili olan faktörlere ilişkin analiz yapılır.

Nitel Araştırma Yöntemleri Nelerdir?

Nitel araştırma yöntemleri şunlardır:

1. Görüşme
2. Gözlem
3. Metin/doküman analizi
4. İçerik analizi 
5. Betimsel analiz

1. Görüşme

Nitel araştırma yöntemleri arasında en sık kullanılanlardan biri görüşme tekniğidir. Görüşme tekniği, katılımcıların araştırma konusuna ilişkin görüşlerini, deneyimlerini, duygularını ve düşüncelerini anlattığı nitel bir bilimsel araştırma yöntemidir.

Görüşme için araştırmacının kuramsal bilgiye hakim olması, görüşme öncesinde hazırlık yapması ve araştırma konusunu en iyi şekilde yansıtan sorular belirlemesi gerekir. 

Görüşme türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Yapılandırılmış görüşme
• Yarı yapılandırılmış görüşme
• Yapılandırılmamış görüşme
• Odak grup görüşmesi

2. Gözlem

Gözlem, nitel araştırma yöntemlerinden bir diğeridir. Gözlem tekniği, yapılandırılmış ya da doğal bir ortamda katılımcıların davranışlarını, tutumlarını vb. incelemek şeklinde uygulanan nitel bir bilimsel araştırma yöntemidir.

Gözlem, sosyal bilimlerde ve fen bilimlerinde kullanılan bir yöntemdir. Bilimsel araştırmada tamamen objektif bir gözlem yapmak zordur çünkü araştırmacının kendi deneyimleri, ön yargıları, bilgi birikimi vb. faktörler yapacağı gözlem üzerinde etkilidir.

Bilimsel araştırmalarda gözlem yönteminin türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Katılımcı gözlem
• Katılımcı olmayan gözlem
• Gizil gözlem

3. Metin/Doküman Analizi

Metin/doküman analizi, araştırma konusuna ilişkin önceden yayımlanmış metinlerin ve belgelerin analiz edilerek yeni bulgular ortaya çıkarmak şeklinde yürütülen nitel bir bilimsel araştırma yöntemidir. Örneğin Türkiye’deki işsizlik oranı ile ilgili bir metin/doküman analizi yaparken konuya ilişkin yazılan köşe yazıları, kitaplar, resmi istatistiki veriler analiz edilebilir. 

4. İçerik Analizi 

İçerik analizi, nitel araştırma yöntemleri arasında bulunan bir diğer tekniktir. İçerik analizi, görüşme, doküman ya da gözlem aracılığıyla ulaşılan verilerin kodlanması, oluşturulan kodların bir tema ile bağdaştırılması şeklinde uygulanan nitel bir bilimsel araştırma yöntemidir.

İçerik analizi şu şekilde yapılır:

• Veriler; doküman, gözlem ya da görüşme yoluyla toplanır.
• Toplanan veriler kodlanarak sınıflara ayrılır.
• Oluşturulan kodlar bir tema, kategori ya da kod çerçevesinde değerlendirilir.
• Tema, kategori ya da kod yeniden düzenlenir.
• Her bir kategori, kod ya da tema yorumlanarak bulgulara ulaşılır.

İçerik analizi ile elde edilen bulgular kullanılarak yeni bir kuram oluşturulur.

5. Betimsel Analiz

Betimsel analiz; gözlem ve görüşme ile elde edilen verilerin sınıflandırılması, bulguların özetlenmesi ve araştırmacı tarafından yorumlanması şeklinde uygulanan nitel bir bilimsel araştırma yöntemidir. Nitel araştırma yöntemleri arasında bulunan betimsel analizde veriler, önceden belirlenen temalar ışığında kategorize edilir.

3. Karma Araştırma Yöntemleri

Karma araştırma yöntemleri, hem nitel hem de nicel araştırmanın bir arada uygulandığı bilimsel araştırma yöntemleridir.

Karma araştırma yöntemleri, nitel ve nicel araştırmaların güçlü yanlarını bir arada kullanmayı sağlayarak daha geçerli ve güvenilir sonuçlar elde etmeyi sağlar. Karma araştırmalar ile daha genellenebilir sonuçlara ulaşmak mümkündür.

Karma araştırma yöntemlerinde hem sayısal hem yazılı veriler analiz edilir dolayısıyla bu süreç uzun vakit alır ve süreci bir araştırmacının tek başına yürütmesi epey zordur. Ancak daha genellenebilir sonuçlar elde etmeyi sağladığı için karma araştırma yöntemleri son dönemde sıkça tercih edilir.

Bilimsel Araştırma Nedir?

Bilimsel araştırma, herhangi bir konuya ilişkin geçerli, güvenilir ve genellenebilir bulgular üreterek konuya ilişkin yeni bilgiler ortaya koymaktır.

Bilimsel araştırma bir bilginin güvenilir olmasını sağlar çünkü özel yöntemlerle, önceden belirlenmiş bir sistem dahilinde yürütülür. Bilimsel araştırmalarda veriler özel yöntemlerle analiz edilir ve verilerle ilgili geçerli, güvenilir bulgular elde edilmeye çalışılır.

Bilimsel araştırma, insanı ve evreni ilgilendiren her konuda yapılabilir. Örneğin sosyal bilimler, fen bilimleri ve eğitimde bilimsel araştırma yapılabilir. Bilimsel araştırma daha çok üniversitelerde, enstitülerde ve araştırma merkezlerinde yürütülür.

Bilimsel Araştırma Ne İşe Yarar?

Bilimsel araştırma, herhangi bir konuya ilişkin daha geçerli ve güvenilir bilgi edinme noktasında işe yarar. Bilimsel araştırma ile sistemli analiz yapılır ve böylece evreni daha doğru bir şekilde anlamak mümkün hale gelir.

Eğitimde Bilimsel Araştırmaların İşlevi Nedir?

Eğitimde bilimsel araştırmaların işlevi eğitim alanının gelişimini sağlamak, eğitim bilimlerinde yeni bulgulara ulaşarak yeni yöntemler geliştirmek, daha etkili sınıf yönetimi yapmak, eğitimde yeni teknolojileri kullanmak ve ders verimliliğini arttırmaktır. 

Eğitimde bilimsel araştırmaların amacı eğitim bilimleri alanının gelişmesini sağlayarak eğitim ve öğrenme süreçlerini daha etkili hale getirmektir.

Araştırma Yöntemleri Nedir?

Araştırma yöntemleri, herhangi bir konunun belli bir sistem dahilinde incelenip konuya ilişkin yeni sonuçların ortaya çıkarılması için kullanılan tekniklerdir.

Araştırma yöntemleri bilimde nitel, nicel ve karma olarak 3’e ayrılmaktadır. Araştırma yöntemleri, araştırmanın konusuna göre belirlenir. Detaylı analiz yapmayı gerektiren, olguların nedenini ve nasıl meydana geldiğini ortaya koymak isteyen araştırmalarda nitel analiz kullanılırken olguları yalnızca betimlemek isteyen araştırmalarda nicel analiz kullanılır. Karma araştırma ise hem sayısal hem de sözel verileri analiz etmek için kullanılan bir bilimsel araştırma yöntemidir.