Tasarım Odaklı Düşünme Nedir?
Tasarım odaklı düşünme diğer adıyla design thinking; herhangi bir tasarım yapmadan önce fikir, ürün ve proje geliştirme gibi alanlarda yaratıcı düşünmek, modelleme yapmak ve prototip tasarlamak için kullanılan bir düşünme tekniğidir.
Tasarım odaklı düşünme, kullanıcıların ilgili ürünü kullanırken daha üst düzey deneyimler edinmesini sağlamak için yaratıcı ve yenilikçi çözümler üretmeyi sağlayan bir düşünme tekniğidir. Tasarım odaklı düşünme sayesinde tasarımı yapacak kişi daha inovatif projeler geliştirebilir, böylece kullanıcılara daha işlevsel ürünler sunulur.
Design Thinking Nedir?
Design thinking, Türkçe adıyla tasarım odaklı düşünme, herhangi bir ürünün inovatif düşünceler ile tasarlanması ve ürün için uygun prototipin oluşturulması için başvurulan bir düşünme tekniğidir. Design thinking, bir ürünün tasarımında daha yaratıcı ve kullanıcı deneyimi açısından daha uygun çözümler üretilmesini sağlar.
Design thinking sayesinde hizmet, ürün, süreç, proje ve mekan gibi çeşitli alanlarda iyileştirme yapmak için yaratıcı fikirler üretilir ve bu düşünceler uygulamaya geçirilerek kullanıcı deneyimi arttırılır. Tasarım odaklı düşünme daha çok mühendislik ile mimarlık alanlarında kullanılır. Tasarım odaklı düşünme ile prototip oluştururken çeşitli bilgisayar programları aracılığıyla çizim yapılır. Bu yüzden bu alanda eğitim almak önemlidir.
Design thinking çalışması sayesinde ürünle ilgili sorunlar tespit edilir, bu sorunların yenilikçi bir şekilde çözülmesi için fikir üretilir. Daha sonra bu fikirlerin uygulamada nasıl olacağını önceden görmek için ürünün prototipi oluşturulur. Ancak tasarım odaklı düşünme her zaman bu sırayla yapılmaz, bazen ürünün prototipini oluştururken bile geri dönüp tekrar empatik düşünmek ve fikir üretmek gerekebilir.
Tasarım Odaklı Düşünme Aşamaları Nelerdir?
Tasarım odaklı düşünme aşamaları şu şekilde sıralanabilir:
- Empati kurma aşaması
- Yorumlama (tanımlama) aşaması
- Fikir üretme aşaması
- Prototipleme aşaması
- Test etme (değerlendirme) aşaması
1. Empati Kurma Aşaması
Tasarım odaklı düşünme aşamalarının ilki empati kurma aşamasıdır. Aslında tasarım odaklı düşünmede bu aşamaların sırası projeye göre değişebilir ancak bir fikir geliştirmek için çoğunlukla önce empati kurmak gerekir.
Empati kurma aşaması, ürünle ilgili kullanıcıların karşılaştığı veya karşılaşabileceği problemlerin göz önünde bulundurulduğu basamaktır. Empati kurma basamağı sayesinde ürünü geliştirecek olan kişi kendini kullanıcının yerine koyar ve o ürünü kullandığı zaman hangi sorunları yaşayacağını düşünür. Kişi bu şekilde düşündüğü zaman problemi netleştirmiş olur ve dolayısıyla daha iyi bir tasarım ortaya koyabilir.
2. Yorumlama (Tanımlama) Aşaması
Yorumlama (tanımlama) aşaması, tasarım odaklı düşünme aşamalarının ikinci sırasında bulunur. Yorumlama (tanımlama) aşaması, ürün ile ilgili sorunlar empati yoluyla tespit edildikten sonra bu sorunların tanımlandığı basamaktır.
Yorumlama aşamasında sorun net bir şekilde belirlenir, sorunun ne olduğu belirlenirken empati kurma aşamasında edinilen gözleme dayalı verilerden yararlanılır. Bu sayede ürünün işlevsel hale getirilmesi kolaylaşır.
3. Fikir Üretme Aşaması
Tasarım odaklı düşünme aşamaları arasında üçüncü olarak fikir üretme aşaması uygulanır. Fikir üretme aşaması, sorun belirlendikten sonra problemin çözülmesi için yapılması gerekenlerin düşünüldüğü bir basamaktır.
Fikir üretme aşamasında yaratıcı düşünme tekniklerinden yararlanılabilir. Örneğin fikir üretme aşamasında 6 şapkalı düşünme yönteminden faydalanarak problem farklı açılardan ele alınabilir ve yenilikçi çözüm önerileri geliştirilebilir.
4. Prototipleme Aşaması
Prototipleme aşaması, probleme ilişkin çözüm önerileri sunulduktan sonra ürünün modellemesinin yapılmasıdır. Prototipleme aşamasında üretilen çözüm önerilerinin ürün üzerinde nasıl görüneceğini anlamak için 3D görselleştirme yoluyla bir taslak oluşturulur.
Prototipleme aşamasında 3 boyutlu modelleme yapmak için Tinkercad, AutoCAD programı, 3ds Max, Blender programı gibi uygulamalardan yararlanılabilir. Prototipleme aşaması, çözüm önerilerinin gerçekten işe yarayıp yaramayacağını tespit etmek açısından önemlidir.
Tasarım odaklı düşünmede uygulanan aşamalar ayrı ayrı ele alınmamalıdır, örneğin prototipleme aşamasındayken empati kurma basamağına geri dönüp ürün taslağı üzerine değerlendirme yapılabilir. Böylece daha etkili bir ürün ortaya koyulur.
5. Test Etme (Değerlendirme) Aşaması
Test etme (değerlendirme) aşaması, tasarım odaklı düşünme aşamaları arasında en son uygulanan basamak olarak karşımıza çıkar. Test etme (değerlendirme) aşaması, oluşturulan ürün prototipinin kullanıcı deneyimine uygun olup olmadığını ve ürünün ne kadar amaca uygun olduğunu görmek için uygulanır. Test etme (değerlendirme) aşamasında yapılan analizler, ürünün geliştirilmesi için önemlidir.
Test etme yani değerlendirme aşamasında ürün veya ürün prototipi ile ilgili sorunlar tespit edilirse bunları gidermek için yeniden diğer aşamalara dönülmeli ve yeni fikirler üretilmeli, yeniden prototipleme yapılmalıdır.
Tasarım Odaklı Düşünme Ne İşe Yarar?
Tasarım odaklı düşünme şu işe yarar:
- Ürünün farklı açılardan değerlendirilmesini sağlar.
- Tasarım odaklı düşünme sayesinde ürüne dair yenilikçi çözümler üretilebilir.
- Tasarım odaklı düşünme ürün geliştirme noktasında işe yarar.
- Ürün geliştirmenin maliyetini azaltır çünkü prototipleme çalışmasından yararlanarak ilerler.
- Ürünün kullanıcı deneyimi ile uyumlu olmasını sağlar.
- Tasarım odaklı düşünme sayesinde müşteri memnuniyeti artar.
- Tasarım odaklı düşünme ile ürün sistemli bir şekilde tasarlanmış olur böylece daha işlevsel bir ürün ortaya koyulur.
Tasarım Odaklı Düşünme Nasıl Uygulanır?
Tasarım odaklı düşünme yöntemini uygulamak için şu aşamalar uygulanır:
- Tasarım odaklı düşünme yönteminde önce ürün, kullanıcıyla empati kurularak değerlendirilir.
- Ürün ile ilgili sorunlar tespit edilir.
- Tanımlama aşamasında ürünün sorunu net olarak belirlenir.
- Soruna ilişkin yenilikçi ve yaratıcı fikirler öne sürülür.
- Fikir üretme aşamasında yaratıcı düşünme yöntemlerinden yararlanılabilir.
- Fikir üretme basamağında yine empati kurma aşamasına geri dönerek tasarımcı kendini kullanıcının yerine koyarak düşünebilir.
- Üretilen yenilikçi fikirler kullanılarak ürün prototipi oluşturulur.
- Ürünün prototipi test edilir.
- Eğer hala ürün üzerinde problemler tespit ediliyorsa eksik kısımları gidermek için yeniden çalışılır.
Tasarım odaklı düşünme genel olarak yukarıdaki aşamalar kullanılarak uygulanır ancak bazı noktalarda bu aşamaların yeri değişebilir ve aşamalar iç içe geçerek kullanılabilir. Dolayısıyla tasarım odaklı düşünme basamaklarını bir bütün olarak ele almakta yarar vardır.
Tasarım Odaklı Düşünme Akımının Yaratıcısı Kimdir?
John E. Arnold ve L. Bruce Archer yazdıkları kitaplar sayesinde tasarım odaklı düşünme akımının yaratıcısı olarak anılır.
Ancak tasarım odaklı düşünme akımı süreç içerisinde geliştiği için akımın yaratıcısı tam olarak belli değildir. John E. Arnold 1959’da yazdığı “Yaratıcı Mühendislik” ve L. Bruce Archer ise 1965 yılında yazdığı “Tasarımcılar için Sistematik Yöntem” kitabıyla tasarım odaklı düşünme alanında yayım yapan ilk kişiler arasında yer alır. Tasarım odaklı düşünme kavramı ise 1950’li yıllarda yaratıcı düşünme yöntemlerinin geliştirilmesi ve 1960’lı yıllarda yeni tasarım yöntemlerinin ortaya çıkması sayesinde oluşturulmuştur.
Tasarım Odaklı Düşünme (Design Thinking) Eğitimi Nedir?
Tasarım Odaklı Düşünme (Design Thinking) Eğitimi, bir ürün geliştirirken yeni fikirler üretmeyi ve ürünün uygun bir prototipini oluşturarak test etmeyi öğreten bir kurs programıdır.
Tasarım Odaklı Düşünme (Design Thinking) Eğitimi sayesinde katılımcılar hem yaratıcı düşünmeyi öğrenmiş olur hem de ürettikleri fikirleri proje ya da ürün üzerinde nasıl modelleyeceklerini keşfeder. Böylece özellikle mimarlık ile mühendislik alanlarında çalışan kişiler projelerini daha etkin bir şekilde üretmiş olur.
Tasarım Odaklı Düşünme Örnekleri Nelerdir?
Tasarım odaklı düşünme örnekleri şunlardır:
- Shimano - Yenilikçi bisiklet örneği
- Lincoln - Araba butonları tasarımı örneği
- Netflix - Online film izleme örneği
- Oral-B - Diş fırçası başlığı tasarımı örneği
1. Shimano - Yenilikçi Bisiklet Örneği
Tasarım odaklı düşünme örnekleri arasında en dikkat çekenlerden biri Shimano adlı bir Japon firmanın ürettiği yenilikçi bisiklettir. Shimano yenilikçi bisikletleri üretmeden önce insanların neden bisiklet sürmeyi sevmesine rağmen mağazada bisikletlere baktıktan sonra satın almadığını araştırdı. İnsanların bisikletler ile yaşadığı sorunları tespit etti. Buna göre insanlar çabuk bozulduğu için, bisiklet ve bisiklet sürerken kullanılan aletler karmaşık olduğu için ya da lastikleri hemen patladığı için bisiklet almak istemiyordu.
Shimano, bu sorunları belirledikten sonra bisikleti daha inovatif hale getirdi ve lastikleri daha sağlam olan, bakım ihtiyacı fazla olmayan, gövdesinden kabloların geçmediği ve selesi rahat bir bisiklet tasarladı. Firmanın yaptığı bu inovasyon çalışması, zamanla başka firmalara da örnek oldu.
2. Lincoln - Araba Butonları Tasarımı Örneği
Lincoln adlı bir araba firmasına ait arabalardaki “engine start/stop” ve “sport” adlı butonların yakın olması, birçok sürücünün aniden, istemediği halde arabayı durdurmasına yol açıyordu. Çünkü iki kelime birbirine benziyordu ve bu iki butonun birbirine yakın konumlandırılması, sürücünün yanlış butona basmasına neden oluyordu.
Ancak marka ilerleyen süreçte bu sorunu tespit etti ve butonların yerini değiştirdi. Yeni Lincoln marka arabaların tasarımında; arabanın çalıştırılmasını durduran “engine start/stop” butonu en üste, arabayı hızlı sürmek için kullanılan “sport” butonu ise en alta koyuldu. Böylece sürücülerin yanlışlıkla aracı durdurması engellenmiş oldu. Dolayısıyla Lincoln firmasının attığı bu adım da bir tasarım odaklı düşünme örneği olarak gösterilebilir.
3. Netflix - Online Film İzleme Örneği
Eskiden internetten film izleme imkanı yoktu ve insanlar film izlemek istediğinde DVD satın alıyordu. Ancak Netflix bu alanda öncü olarak film izlemek isteyen kişilerin bir mağazaya gidip DVD satın almasına son verdi ve DVD’leri onların evine götürdü. Zamanla firma kendini geliştirdi ve internet teknolojilerinden yararlanarak filmleri online ortamda yayımlaya başladı.
Netflix daha sonra kendi orijinal yapımı olan filmleri ve dizileri de kullanıcılara sunmaya başlayınca popülerlik kazandı. Netflix’in online film izleme imkanı sunan bir platforma dönüşme hikayesi, iyi bir tasarım odaklı düşünme örneğidir.
4. Oral-B - Diş Fırçası Başlığı Tasarımı Örneği
Oral-B, ağız bakım ürünlerinin yanında elektrikli diş fırçası da üreten bir firma. Elektrikli diş fırçası fikri ilk etapta kulağa hoş gelse de ürünü kullanan müşteriler bir süre sonra fırçanın şarjının bitmesinden yakınmaya başlıyordu. Bunun üzerine Oral-B aksiyon aldı ve diş fırçası başlığı üretimine geçti. Böylece müşteriler süresi dolduğu zaman yeni bir başlık sipariş edebiliyordu. Bu hem müşterilerin kullanıcı deneyimini iyileştirdi hem de markanın kâr etmesini sağladı.
