Kreatif Düşünme Nedir?
Kreatif düşünme, diğer adıyla yaratıcı düşünme; yeni ürün, fikir ve çözüm üretme noktasında özgün ve kullanışlı öneriler ortaya koymaya yarayan bilişsel yetenektir. Kreatif düşünme her bireyde doğuştan vardır ancak sonradan geliştirilerek ortaya çıkarılabilir.
Kreatif düşünme çocuklukta daha baskındır çünkü kreatif düşünme için zihni serbest bırakmak gerekir. Çocukların zihni daha özgürdür çünkü çocuklar söylediklerinin saçma bulunacağına ya da eleştirileceklerine dair daha az kaygı yaşar. Ancak zamanla başka insanların yaptığı eleştiriler, yaratıcı düşünmeyi engeller ve bu durum kreatif düşünme becerimizin azalmasına yol açar. Ancak üretken kreatif düşünme, zamanla geliştirilebilir.
Kreatif Ne Demek?
Kreatif, diğer adıyla yaratıcı, herhangi bir konuda yenilikçi, kullanışlı ve özgün olmak demektir. Kreatif kelimesi; bir nesnenin, ürünün, fikrin vb. daha önce üretilmemiş, duyulmamış olduğunu yani orijinal olduğunu gösterir.
Kreatif olmak yani yaratıcı olmak, doğuştan gelen bir özelliktir ancak yaşla birlikte bu özellik azalmaya başlar. Çünkü diğer insanların eleştirileri, gelecek kaygısı ve eğitim sistemi üretken kreatif düşünme becerisinin gelişmesini engeller. Ancak yaratıcılık, sonradan çeşitli uygulamalar ile geliştirilebilir.
Yaratıcı Düşünce Nedir?
Yaratıcı düşünce, herhangi bir alanda ortaya koyulan fikirlerin özgün, kullanışlı, daha önce üretilmemiş olması anlamına gelir. Yaratıcı düşünce, zihnin özgür bırakılmasıyla ortaya çıkar. Herhangi bir düşüncenin yaratıcı yani kreatif olması için kişinin saçma da olsa düşünmekten vazgeçmemesi gerekir.
Yaratıcı düşünce nedir konusuna ek olarak yaratıcı düşünce ne değildir üzerine de konuşmakta yarar vardır. Yaratıcı düşünce, sanılanın aksine yoktan var etme anlamına gelmez. Yaratıcı düşüncede var olan bir durum, fikir vb. üzerine kafa yorulur, bunun sonucunda yeni ve özgün çözümler üretilir.
Örneğin var olan bir nesnenin daha yaratıcı hale getirilmesi için onun şekli değiştirilir, nesneye yeni nesneler eklenebilir, nesnenin bazı parçaları çıkarılabilir ya da parçaların sayısı arttırılabilir.
Kreatif Düşüncenin Aşamaları Nelerdir?
Kreatif düşüncenin aşamaları şunlardır:
- Hazırlık aşaması
- Kuluçka aşaması
- Aydınlanma aşaması
- Doğrulama aşaması
1. Hazırlık Aşaması
Kreatif düşüncenin ilk aşaması hazırlık aşamasıdır. Hazırlık aşamasında öncelikle zihnin yaratıcı düşünmeye hazırlanması gerekir. Çünkü günlük hayatta yaratıcı düşünmemizi gerektiren işlerle çok karşılaşmadığımız için zihin yaratıcı düşünmeye alışkın değildir.
Dolayısıyla bu aşamada problem tanımlanır ve problemin çözümüne ilişkin araştırma yapılır. Böylece üzerine düşünülecek sorunun sınırları belirlenir ve kreatif düşünme süreci daha kolay işler.
2. Kuluçka Aşaması
Problem tanımlandıktan sonra kuluçka aşamasına geçilir ve bu aşamada sorunun çözümüne ilişkin araştırma yapılır. Sorun çözülürken kişinin kendi deneyimlerinden ve yaptığı araştırmalardan yararlanılabilir.
Kuluçka aşamasında fikirlerimizin filizlenmesini sağlamak için yeni düşüncelere açık olmamız ve açık fikirli olmamız gerekir. Bu sayede problemi çözmek için yeni çözümler üretebiliriz.
3. Aydınlanma Aşaması
Kreatif düşüncenin aşamaları arasında üçüncü sırada aydınlanma aşaması bulunur. Aydınlanma aşamasında zihni dinlendirmek gerekir. Çünkü beyin fırtınası yapmak, zihni bir süre sonra yorabilir. Dolayısıyla yaratıcı düşünmek için zihni serbest bırakmak da önemli.
Nitekim kreatif düşünce, bilinçdışı düşüncelerle daha çok ortaya çıkar. Bilinçdışına odaklanmak açısından zihni dinlenme moduna almak gerekir. Bunun tarihte de örneklerini görmek mümkün. Örneğin ünlü fizikçi Arşimet, suyun kaldırma kuvvetini hamamda yıkanırken bulmuştu.
4. Doğrulama Aşaması
Doğrulama aşamasında ise önceden bulunan çözüm önerileri gözden geçirilir. Kreatif düşüncenin aşamaları arasında sonuncu sırada bulunan doğrulama evresinde çözüm önerilerini değerlendirirken eleştirel ve yaratıcı düşünme yöntemlerinden yararlanılabilir. Başka kişilerin fikirleri rehber alınarak da fikirlerin ne kadar kullanışlı olduğu teyit edilebilir. Bu noktada altı şapkalı düşünme tekniği gibi yaratıcı düşünme yöntemlerinden yararlanılabilir.
Kreatif Düşünme Nasıl Geliştirilir?
Kreatif düşünme şu şekilde geliştirilir:
- Rutin işleri farklı yöntemlerle yapmak
- Zihne gelen düşünceleri engellememek
- Konfor alanından çıkmak
- Kitap okumak
- Yaratıcı düşünme eğitimi almak
- Sanatsal aktiviteleri takip etmek
- Beynin sağ lobunu çalıştıran faaliyetlere yönelmek
- Egzersiz yapmak
- Yapıcı olmayan eleştirileri dikkate almamak
1. Rutin İşleri Farklı Yöntemlerle Yapmak
Günlük yaşamımızda birçok rutin iş yaparız. Örneğin her gün okula, işe gideriz ve belli görevleri yerine getiririz. Bunları farklı yollarla yapmak, kreatif düşünmeyi geliştirmek açısından önemlidir. Böylece her gün yaratıcı düşünceyi geliştirmek için bir uygulama yapmış oluruz.
Mesela evinize her gün aynı yoldan gitmek yerine kimi zaman farklı sokaklardan geçerek gitmek, yemeklere farklı baharatlar eklemek, hafta sonu tatilini her seferinde farklı etkinliklerle değerlendirmek yaratıcılığınızı geliştirecektir.
2. Zihne Gelen Düşünceleri Engellememek
Kreatif düşünmenin önündeki en büyük engellerden biri zihni engellemektir. Yaratıcı düşünmek için zihnin önündeki engelleri kaldırmak son derece önemlidir. Düşünceleriniz saçma da gelse, başkaları tarafından beğenilmeyeceğini ve kabul görmeyeceğini de düşünseniz zihninize gelen düşünceleri engellemeden düşünmeye devam edin.
Unutmayın; birçok buluş, başka insanlardan farklı düşünen ve yaratıcı olan kişiler tarafından ortaya koyulmuştur. Örneğin Wright Kardeşler yaratıcı düşünmeseydi uçak icat edilmeyecekti, Edison yaratıcı düşünmeyi bırakıp pes etseydi günümüzde ampul kullanamayacaktık.
3. Konfor Alanından Çıkmak
Yaratıcı düşünmek için alışılagelmiş fikirlerden ve uygulamalardan uzak durmakta yarar var. Az önce de dediğimiz gibi bir şeyi sürekli aynı yoldan yapmak bizi köreltiyor ve bir süre sonra yaratıcı düşünememeye başlayabiliyoruz. Dolayısıyla kreatif düşünmeyi geliştirmek için konfor alanından çıkmamız önemli.
4. Kitap Okumak
Kitap okumanın faydaları sayılamayacak kadar fazla. Kitap okumak, bize yeni dünyalar keşfetme ve hayal gücümüzü geliştirme fırsatı sunuyor. Ne kadar çok kitap okursak olaylara o kadar farklı açıdan yaklaşabiliyoruz. Dolayısıyla kreatif düşünceyi geliştirmek için kitap okumak gerekebilir.
5. Yaratıcı Düşünme Eğitimi Almak
Yaratıcılık sonradan gelişen bir özelliktir. Çeşitli sanatsal aktivitelerle gelişebileceği gibi eğitim alarak da güçlendirilebilir. Örneğin bu alanda eğitim alarak yaratıcı düşünme teknikleri hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Yaratıcı düşünme eğitimi alan kişiler, iş hayatında ve günlük yaşamda kreatif düşünerek daha başarılı olabilir.
6. Sanatsal Aktiviteleri Takip Etmek
Resim, heykel, müzik gibi farklı sanat dalları tıpkı kitap okumak gibi hayal dünyamızı zenginleştirmemizi sağlar. Ünlü sanatçıların eserlerine baktığınızda hep diğer insanlardan farklı düşündüğünü görürsünüz.
Örneğin Picasso olmasaydı resimde kübizm akımı ortaya çıkmazdı, André Breton olmasaydı şiirde sürrealizm akımından bahsedemezdik. Bu isimlerin ortaya koyduğu eserler, zihnimizde yeni kapılar açmamızı sağlar. Dolayısıyla ilham almak ve üretken kreatif düşünme becerisini geliştirmek için farklı sanatçıların eserlerini incelemeyi deneyebiliriz.
7. Beynin Sağ Lobunu Çalıştıran Faaliyetlere Yönelmek
Yaratıcılık, beynin sağ lobu tarafından yönetilir. Dolayısıyla beynin sağ lobunu aktive edecek uygulamalar yaparak kreatif düşünmeyi geliştirmek mümkündür. Örneğin bulmaca çözmek, sanatsal aktivitelere yönelmek, yazı yazmak, resim çizmek gibi etkinlikler beynin sağ lobunun gelişmesini sağlar.
8. Egzersiz Yapmak
Egzersiz yapmak, hem bedensel hem de ruhsal açıdan kişinin sağlıklı olmasına katkıda bulunur. Spor yaptığımızda vücudumuzun farklı bölgeleri eş zamanlı olarak çalıştığı için farklı beyin bölgeleri aktive olur. Ayrıca fiziksel egzersiz yaptığımızda zihnimiz rahatladığı için kreatif düşünme becerimiz gelişir.
9. Yapıcı Olmayan Eleştirileri Dikkate Almamak
Kreatif düşünmenin önündeki engellerden biri de başkalarının yaptığı eleştirilerdir. Yaratıcı düşünmek için zihninizi serbest bırakın ve diğer insanların yaptığı eleştirileri gözden geçirin. Örneğin yapıcı olmayan eleştirileri dikkate almayın çünkü bunlar sizin gelişiminize yardımcı olmayacaktır. Ancak yapıcı eleştiriler, üretken kreatif düşünme noktasında bizi geliştirebilir ve yaratıcı fikirler üretmemizi destekleyebilir.
Kreatif Düşünmenin Faydaları Nelerdir?
Kreatif düşünmenin faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Problemlere etkili çözümler üretmeyi sağlar.
- Özgün ve orijinal fikirler üretmeyi sağlar.
- Yeni ürün üretimi noktasında işe yarar.
- Kişinin iş başarısını arttırır.
- Kişinin mesleğinde ön plana çıkmasına katkı sunar.
- Günlük yaşamda işleri daha pratik yapmayı sağlar.
- Daha üretken olmaya yardımcı olur.
- Eleştirel düşünme becerisini geliştirir.
- Olaylara farklı açılardan yaklaşma imkanı verir.
- Kişinin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olur.
- Bize katkı sunmayan fikirlerden uzaklaşarak yaşamımızı sadeleştirmemizi sağlar.
Kreatifliğin Yüksek Olduğu Meslekler Hangileridir?
Kreatifliğin yüksek olduğu meslekler şunlardır:
