Know-how Nedir?

Know-how, bir işin nasıl yapıldığını bilmek ve yeterli uzmanlık bilgisine ve becerisine sahip olmaktır. İş dünyasında sıklıkla kullanılan bu kavramın Türkçesi “yapabilme bilgisi” olarak ifade edilebilir.

Know-how, kişinin ya da kurumun sahip olduğu pratik bilgi, beceri ve tecrübeyi ifade eder. Örneğin üretim sektöründe yıllarca çalışmış birinin elde ettiği mesleki bilgi ve deneyim, mesleğe yeni başlamış biri tarafından kitaplardan okunarak öğrenilemez. Mesleğin inceliklerini know-how konusunda yetkin biri anlatırsa yeni başlayan kişi daha hızlı bir şekilde adapte olur.

Know-how kısaca ticari sır olarak da tanımlanabilir. Markanın bir ürünü üretirken hangi malzemeleri kullandığını, hangi üretim aşamalarını ve yöntemlerini uyguladığını bilmek bir know-how’dır. Bu bilgi, sadece firmanın çalışanları tarafından bilinir. Hatta dünyaca ünlü birçok firmada bu bilgiler sadece üst düzey yöneticiler tarafından bilinir.

Know How Ne Demek?

Know how; bir işletme, kurum ya da kişinin yapılması gereken işle ilgili gerekli uzmanlık bilgisine, tecrübesine ve becerisine sahip olmasıdır. Know how, çeşitli işletme ve kurumlarda iş sürekliliğini sağlamak açısından son derece önemlidir.

Örneğin üretim üzerine faaliyet gösteren bir firmada ürünlerin tasarım, imalat, satış ve pazarlama aşamalarında nelere dikkat edilmesi gerektiği ile ilgili bilgi ve becerilerin tamamına know how denir. Know-how sadece işin nasıl yapılacağı ile ilgili değildir; verimliliğin nasıl sağlanacağı, işletmede yönetimin nasıl sürdürüleceği, problemlerin nasıl çözüleceği gibi alanları da kapsar.

Know how, firmanın rakiplerden avantajlı olmasını sağlayan bilgileri de içerebilir. Mesela bir çikolata markasının kullandığı tarif, diğerlerinden daha lezzetli çikolatalar üretmesini sağlayabilir ve böylece pazarda daha büyük bir yer edinmesine yardımcı olabilir. Dolayısıyla bu markanın sahip olduğu know-how’ı yani çikolatayı üretirken hangi aşamaları uyguladığını, nelere dikkat ettiğini vb. diğer firmalarla paylaşmaması gerekir. Firma, çalışanlarını bu konuda uyarmalı ve firma dışındaki başka kişilere know-how hakkında bilgi vermemesi için çalışanlara sözleşme imzalatmalıdır.

Know-how Örnekleri

Know-how örnekleri, bir markanın diğerlerinden farklılaşmasını sağlayan özel teknik bilgisi ve becerisi olarak ifade edilebilir. Örneğin McDonald’s’taki burgerlerin ve patates kızartmalarının tarifi, adeta bir şirket sırrıdır ve bu tariflerin başka firmalarla (özellikle rakiplerle) asla paylaşılmaması gerekir. Yani McDonald’s’ın know-how’ını sadece McDonald’s çalışanlarının bilmesi gerekir.

Know how örnekleri deyince verilebilecek en güzel örneklerden biri de Coca-Cola’dır. Dünyaca ünlü markanın kola üretiminde kullandığı tarif de bir ticari sırdır. Dolayısıyla üretimde hangi malzemelerin, hangi ölçüde kullanıldığı yani know-how’ı bilinmemektedir. Hatta Coca-Cola, uyguladığı formülü bir ticari sır olarak gördüğü için patent bile almamıştır. Çünkü patent alırken kolanın üretim aşamalarını ve formülünü açıklamak gerekir.

Know-how ve Patent Arasındaki Fark Nedir?

Know-how ve patent arasındaki fark şudur: Know-how, bir ürünün nasıl üretildiği ile ilgilidir ancak patent, ürünün/buluşun/inovasyonun vb. korunması için gerekli yasal önlemin alınmasıdır.

Know how ve patent kavramı birbirine zıttır. Çünkü patentte üretim aşamaları, üretimde kullanılan formül ve malzemeler gibi detaylar açık açık belirtilir ancak know-how’da tüm bunlar bir ticari sır olarak görülür ve açıklanmaz.

Patent ve know-how’ın her ikisi de ürünün nasıl üretildiği, işin nasıl yapıldığı vb. ile ilgili bilgi ve tecrübeleri korumayı içerir. Ancak know-how’da bilgiler, tecrübeler vs. bir sır olarak görüldüğü için çalışanlara bu sırları açığa vurmayacağına dair sözleşme imzalatılır. Patentte ise ürünün haklarını korumak için yasal yollara başvurulmuş olur.

Girişimci, ürününü patent ile mi know-how yoluyla mı koruyacağına kendisi karar vermelidir. Her iki yöntemin de kendi içinde eksileri ve artıları bulunur. Bunlar iyi bir şekilde analiz edildikten sonra uygulanacak yöntem seçilmelidir. Örneğin patentlerin belirli bir süresi vardır ve buluşun patentini almak için belli bir ücret ödemek gerekir. Bu yüzden kola firmaları başta olmak üzere birçok firma ürünün patentini almaz. Ayrıca her ürünün patentini almak mümkün değildir. Girişimci ürününü korumak için hangi yolu seçeceğine karar verirken bu kriterleri göz önünde bulundurmalıdır.

İşletme ve Kurumlar için Know-how Önemi

İşletme ve kurumlar için know-how önemi, işletmenin/kurumun üretim aşamalarında kullandığı bilgi, beceri ve deneyimleri güvence altına almasını sağlamaktır. İşletmenin ticari sırlarını koruması ve markanın benzersiz olması için know-how yöntemini kullanmak önemlidir. Aksi halde markanın yaptığı her şey başkaları tarafından taklit edilebilir ve verilen emekler boşa gider.

Fakat taklitçilik riski söz konusu olduğunda şunun ayırdına varmak da önemlidir. Örneğin Adidas çok büyük bir markadır ve Adidas’ın ürettiği ürünlerin birebir aynısını kopya edip satan birçok işletme vardır. Fakat bu işletmeler, Adidas’ın marka bilinirliğine ve imajına zarar vermez. Tam tersine müşteri sayısını azaltmaz ve bilinirliğinin artmasını sağlar. Çünkü Adidas know-how’ını belli ölçüde koruyabilen bir markadır. Diğer işletmeler benzer görünümde ayakkabı üretse de aynı kalitede üretim yapamadığı için Adidas hala dünya devi spor markalarından biridir.

Adidas örneğinden hareketle know how’ın işletme ve kurumların itibarını ve imajını korumasını sağladığını söyleyebiliriz. Böylece ilgili kurumda iş sürekliliği sağlanmış olur ve ürünlerin kopya edilme riski azalır.