Postmodern Ne Demek?

Postmodern, 20. yüzyılın son çeyreğine denk gelen dönemde ortaya çıkan ve resim, edebiyat, felsefe, mimari gibi birçok alanı etkileyen bir akımdır. Postmodern, kısaca modernizm sonrası dönem anlamına gelir ve modernizmi eleştiren bir anlayışa sahiptir.

Postmodernizm için çeşitli tanımlar yapılsa da bu akımın daha çok moderniteye bir tepki olduğunu ve modernizmin doğurduğu sorunları çözmek için ortaya çıktığını söylemek mümkündür.

Postmodern Nedir?

Postmodern, postmodernizm akımının izlerini taşıyan her türlü nesne, düşünce vb. için kullanılan bir terimdir. Postmodern, herhangi bir konuda birden fazla gerçekliğin olabileceğini ve göreceliliği savunan bir görüştür.

Postmodern kavramı; edebiyat, psikoloji, tarih, felsefe, sinema, sosyoloji, mimarlık gibi birçok alanda ortaya çıkmıştır. Örneğin sosyolojik olarak baktığımızda postmodern kavramı, “tüketim aygıtlarının toplumu oluşturan kişileri esir aldığı bir toplum yapısı” şeklinde tanımlanırken sanatta postmodern kavramı, farklı kavramlar arasında eklektik çalışmayı ve gerçekliği imgeler üzerinden açıklamayı ifade eder.

Postmodern nitelikteki her türlü fikir, nesne, yapı vb. modernizme karşı olma niteliği taşır ve otoriter, kuralcı görüşlere karşı çıkar. Dolayısıyla postmodern özellikteki bir nesne kendi gerçekliğini yansıtır ve o nesne hakkında herkesin fikri farklı olabilir.

Postmodernizm Nedir?

Postmodernizm, Batı'da ortaya çıkan hümanizm akımının ve Aydınlanma döneminin etkilerinin politik çıkar ve güç elde etmeye yönelik amaçlarını sorgulayan bir akımdır. Postmodernizm, otoriteye ve tek bir gerçeklik olduğunu savunan görüşlere karşı çıkar.

Postmodernizm, yalnızca bir tane gerçekliğin olmadığını savunan ve görecelilik kavramını öne çıkaran bir eleştiri yöntemi olarak da nitelendirilebilir. Postmodernizmde yalnızca bir tane gerçek yoktur, herkesin kendi gerçekliği vardır. Bu yüzden herhangi bir şey üzerine düşünürken imgeler kullanılır ve çoğulculuğa önem verilir.

Başka deyişle postmodernizmde evrensel olarak kabul gören bir görüş yoktur, bir konuda pek çok farklı görüş vardır ve bu görüşleri yok saymamak, farklı görüşlere kapsayıcı şekilde yaklaşmak gerekir. 

Modern ile Postmodern Arasındaki Farklar Nelerdir?

Modern ile postmodern arasındaki farklar şunlardır:

• Postmodern düşünce, modern düşünceye karşı olarak ortaya çıkmıştır.
• Modernizm, postmodernizmden önce ortaya çıkmış bir düşüncedir.
• Postmodern düşüncede gerçeklik imgeler üzerinden ele alınırken modern düşüncede böyle bir durum söz konusu değildir.
• Modern düşünce tek bir gerçek olduğunu savunurken postmodern düşüncede gerçeklik görecelidir.
• Modernite genel geçer evrensel bir anlayıştan söz eder ama postmodernitede çoğulculuk anlayışı esastır.
• Postmodernizm geleneksellikten uzaktır ancak modernizm geleneksel anlayışlara yakındır.
• Postmodernizmde otoriteye ve kuralcılığa karşı çıkılırken bu durum modernizmde geçerli değildir.
• Evrensel kültür ve milli kültür anlayışları postmodernizmde reddedilirken modernizmde reddedilmez.

Postmodern Düşüncenin Öncüsü Kimdir?

Postmodern düşüncenin öncüsü Baudrillard, Lyotard ve Roland Barthes olarak kabul edilir. Ancak postmodern düşüncenin öncüleri arasında Deleuze, Guattari, , Ferdinand de Saussure, Henri Lefebvre ve Guy Debord da gösterilir.

Postmodernizm Akımı Nedir?

Postmodernizm akımı; gerçekliğin farklı şekillerde ele alınabildiğini savunan ve dolayısıyla kuralcı, tek tipçi ve otoriteci görüşlere karşı çıkan bir akımdır. Postmodernizm akımı modern ötesi ve modern sonrası gibi anlamlara gelir çünkü “post” kelimesi “sonra” demektir.

Postmodernizm akımında gerçekler yerini imgelere bırakmıştır çünkü bir konu hakkında birden fazla “gerçek” vardır ve bu “gerçeklerin” hepsi başka bir gün yanlış ve geçersiz olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla postmodernizm akımında toplumsal kurallar ve otorite kavramı reddedilir. Nitekim postmodernizm akımı evrensellikten ziyade çoğulculuğa önem verir.

Postmodernizm akımı genel olarak bu şekilde etkilerini sürdürse de edebiyat, resim, mimari, sosyoloji gibi alanlarda farklı şekillerde ele alınmıştır. Örneğin postmodernizm akımı edebiyatta eserlerin kurallara bağlı kalmadan ve içe bakış tekniği kullanılarak yazılması şeklinde karşımıza çıkabilir. Mesela Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar” adlı romanı postmodern bir romandır ve romanda yer yer hiç nokta kullanmadan sayfalarca cümleler kurulur. Postmodernizm akımı mimaride ise alışılageldik yapılardan farklı, şaşırtıcı ve yaratıcılık yönü güçlü yapıların tasarlanmasıyla ortaya çıkar.

Postmodernizm Akımı Nasıl Ortaya Çıktı?

Postmodernizm akımı, modernizmin etkisini daha az hissettirmeye başladığı 1940'lı yıllarda ortaya çıkmaya başlamıştır. Ancak postmodernizm sözcüğünü ilk kullanan kişi, 1974’te Joseph Toynbee olmuştur. Joseph Toynbee, postmodernizm kavramını İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelen dönem için kullanmıştır.

Postmodernizm akımı, İkinci Dünya Savaşı’nın da etkisiyle 1950’li yıllarda edebiyat alanında kendini göstermeye başlamış ve 1960’lı yıllarda ise mimaride etkili olmaya başlamıştır. 1960'lı yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan postmodernizm kavramı, Jean François Lyotard tarafından 1979'da yazılan "Postmodern Durum" adlı kitapta tartışılmıştır. Kavram, zamanla daha yaygın bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.

Postmodernizmin Özellikleri Nelerdir?

Postmodernizmin özellikleri şunlardır:

• Postmodernizm, modernizmin yarattığı sorunlara yeni bakış açıları getirir.
• Modernizm ile ortaya çıkan değerlere eleştirel perspektiften yaklaşır.
• Postmodernizm, toplumsal kuralları ve düzeni reddeder.
• Geleneksel perspektifleri ve kavramları sorgular ve çoğunlukla bunlara ironiyle yaklaşır.
• Postmodernizmin en önemli özelliği gerçekliği biricik kabul etmemesidir.
• Postmodernizmde aşırı görecelilik anlayışı hakimdir.
• Gerçeklik yerini imgelere bırakmıştır.
• Postmodernizm, evrensellik yerine çoğulculuk anlayışına sahiptir.
• Dine olumlu yaklaşır.
• Birbirine zıt kavramlar postmodernizmde bir arada kullanılabilir: geleneksel ve modern, sağ ve sol gibi…
• Geçmiş yok sayılmaz ve geçmiş ile günümüz arasındaki bağa önem verilir.
• Farklı kavramlar arasında sentez yapmayı yani onları birleştirmeyi değil, eklektik çalışmayı tercih eder.
• Postmodernizmde farklı kavramlar üzerinde çalışılırken kavramlar arasındaki ilişkiye bakılır.

Postmodernizmin Temsilcileri Kimlerdir?

Postmodernizmin temsilcileri şu şekilde sıralanabilir:

• Jean François Lyotard - Filozof 
• Jean Baudrillard - Filozof ve sosyolog
• Andy Warhol - Ressam ve film yapımcısı
• Robert Rauschenberg - Ressam ve heykeltıraş
• Roland Barthes - Felsefeci ve edebiyat eleştirmeni
• Marcel Duchamp - Ressam
• Thomas Pynchon - Roman ve öykü yazarı
• Nilgün Marmara - Şair
• Georg Baselitz - Grafik sanatçısı, ressam ve heykeltıraş
• David Lynch - Yönetmen ve ressam
• Oğuz Atay - Yazar
• Julian Schnabel - Film yapımcısı
• Robert Venturi - Mimar
• Anselm Kiefer - Ressam ve heykeltıraş
• Cindy Sherman - Sanat fotoğrafçısı ve film yönetmeni
• Susan Howe - Şair
• Antonin Artaud - Tiyatro yazarı
• Jacques Derrida - Filozof ve edebiyat eleştirmeni

Türkiye'de Postmodernizm Akımı

Türkiye’de postmodernizm akımı, 1990’lı yıllarda görülmeye başlamıştır çünkü postmodernizm akımının ortaya çıkmaya başladığı İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye dışa kapalı bir ülkeydi ve gelişmelerden haberdar değildi. Ancak 1980’li yıllarda Türkiye’nin dışa açılmaya başlamasıyla postmodernizm kavramı da zamanla kendini göstermeye başladı.

Türkiye’de postmodernizm kavramı etkisini özellikle edebiyatta gösterdi. Örneğin Oğuz Atay, Bilge Karasu, İnci Aral, Orhan Pamuk, Nilgün Marmara gibi yazarlar ve şairler, Türk edebiyatında eserlerinde postmodern izlere yer veren sanatçılardır. 

Zaman içerisinde Türkiye’de yapılmaya başlayan gökdelenler ve yüksek kuleler postmodernizm akımının etkisini gösterdiğine işaret eden bir diğer örnektir. Özdemir Altan, Adnan Çoker gibi ressamlar ise eserlerinde postmodernitenin görüldüğü Türk sanatçılardan bazılarıdır.