Halkla İlişkiler Nedir?

Halkla ilişkiler tanımı; “kamu organlarının, ticari kuruluşların ya da sivil toplum örgütlerinin hedef kitlesiyle karşılıklı etkileşime dayalı iletişim kurmasını sağlayan faaliyetleri inceleyen bilim dalı” şeklinde yapılabilir.

Halkla ilişkiler faaliyetleri, bir markanın, işletmenin veya bir kişinin basın ile veya müşterileriyle, kendisini takip eden kişiler ile vs. güçlü bir iletişim kurması için önemlidir. İlgili markanın, kişinin, şirketin vs. sektördeki itibarı, bilinirliği ve marka imajı halkla ilişkiler çalışmaları ile sağlanır.

Halkla ilişkiler, İngilizcede “Public Relations” şeklinde geçer ve bu ifadenin kısaltması olan “PR” ifadesi, Türkçede çoğunlukla halkla ilişkiler kelimesi yerine kullanılır.

Halkla İlişkiler Ne Demek?

Halkla ilişkiler; bir markanın, kişinin, işletmenin, organizasyonun vs. hizmet sunduğu kitle ile kurduğu iletişimi etkili hale getirmek için kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemlerin incelenmesi de “halkla ilişkiler bilimi” olarak ele alınır.

Halkla ilişkiler kısaca herhangi bir kurumun ya da kişinin hedef kitlesiyle güçlü ilişki kurmasını sağlayan faaliyetler bütünüdür. Kısaca PR (Public Relations) olarak bilinen halkla ilişkiler kavramı; reklamcılık, dijital pazarlama, içerik pazarlama, influencer marketing, basın danışmanlığı gibi birçok alanla yakından ilişkilidir.

Halkla ilişkilerde retorik, ikna, algı, imaj kavramları oldukça önemlidir. Halkla ilişkiler faaliyetlerinin olmazsa olmazlarından biri de iletişimdir. Kurum içi, kurumlar arası ve hedef kitle ile olan iletişimin sağlıklı olması, yapılan çalışmaların başarılı sonuçlar vermesini sağlar.

Halkla İlişkiler Ne İş Yapar?

Halkla ilişkiler alanında çalışan kişiler, çalıştıkları kurum ile hedef kitle ya da kamuoyu arasında sağlam bir iletişim kurulmasında görev alır. Örneğin bir Halkla İlişkiler mezunu; sosyal medya, gazeteler, haber kanalları, ajanslar vs. aracılığıyla çalıştığı kurumun medya yönetim işlerini ve halkla ilişkiler faaliyetlerini yürütür.

Halkla ilişkiler alanı oldukça geniştir ve bu alan kendi içerisinde tanıtım ve reklamcılık olarak iki başlıkta ele alınabilir. Halkla ilişkiler ve tanıtım, çalışılan kurumun imaj yönetimi ve kurumun itibarının korunması gibi çalışmaları içerir. İlgili kurumun basında ve dolayısıyla kamuoyunda güvenilir ve pozitif bir algı yaratmasını sağlar. Halkla ilişkiler ve reklamcılık ise çalışılan kurumun reklam çalışması yoluyla cirosunun artmasını, satışlarının yükselmesini hedefler.

Halkla İlişkiler Bölümü Nedir?

Halkla İlişkiler Bölümü; öğrencilere çalışacakları kurumun medya ilişkileri, kamuoyu önündeki imaj ve itibar yönetimi, kriz yönetimi gibi alanlarda yetkinlik kazandıran, üniversitelerde 2 yıllık ve 4 yıllık program şeklinde okutulan bir bölümdür. Bu bölüm, üniversitelerde tanıtım ve reklamcılık olarak iki farklı bölüm ile okutulur.

2 yıllık Halkla İlişkiler Bölümü’nün adı YÖK tarafından “Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü” olarak belirlenmiştir. 2 yıllık Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü, bir kurumun hedef kitle ile kuracağı iletişimi güçlendirme, marka bilinirliğini ve imajını oluşturma gibi alanlarda görev alacak kişileri yetiştiren bir bölümdür. Öğrenciler Dikey Geçiş Sınavı’na (DGS) girerek mezuniyet derecesini 4 yıllık Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü’ne tamamlayabilir.

4 yıllık Halkla İlişkiler Bölümü kendi içerisinde iki farklı programa ayrılmıştır: 4 yıllık Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü ve 4 yıllık Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü.

4 yıllık Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü; bir kurumun itibarını koruma, bilinirliğini sağlama, medya ilişkilerini yönetme, hedef kitleye ulaşmasını kolaylaştırma ve kitleyle iletişimini güçlendirme gibi pek çok alanda faaliyet gösterecek kişileri yetiştiren bir lisans programıdır. 2 yıllıktan farkı, öğrencilere daha kapsamlı bilgi vermesidir. Dolayısıyla 4 senelik bölümden mezun olanlar halkla ilişkiler faaliyetleri ile ilgili daha fazla bilgi sahibidir ve iş bulma şansları daha yüksektir.

4 yıllık Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü ise kurumsal imaj, basın ve yayın ilişkilerini yönetme gibi temel halkla ilişkiler faaliyetlerinin yanında satışları arttıracak reklam çalışmalarında bulunma, sosyal medya ve influencer marketing gibi alanlarda bilgi sahibi kişileri de yetiştirir. Bu lisans programını okuyan kişiler, tanıtım ile ilgili bölümü okuyanlara göre reklamcılığı da bildiği için daha geniş iş seçeneklerine sahip olabilirler.

Halkla İlişkiler Modelleri Nelerdir?

Halkla ilişkiler modelleri toplamda 4 tanedir ve aşağıda sıralanmıştır.

1. Basın ajansı ve tanıtım modeli
2. Kamuyu bilgilendirme modeli
3. İki yönlü asimetrik model
4. İki yönlü simetrik model

1. Basın Ajansı ve Tanıtım Modeli (1850-1900)

Halkla ilişkilerin ilk ortaya çıktığı zamanlarda uygulanan basın ajansı ve tanıtım modeli, ilk model olarak karşımıza çıkar. Basın ajansı ve tanıtım modelinde iletişim tek yönlü kurulur. Burada amaç, propaganda yapmaktır. Yani kitleleri ikna ve retorik yoluyla etkileme durumu söz konusudur.

Basın ajansı ve tanıtım modelinde bilgi akışı, kaynaktan hedef kitleye doğrudur. Bu modelde hedef kitlenin şikayetleri, görüş, öneri ve istekleri dikkate alınmaz.

Dizi ve film oyuncuları, şarkıcılar, televizyonlar ve kitaplar için sıklıkla kullanılan bir modeldir. Örneğin çeşitli medya organlarında yayımlanması için haber bülteni hazırlamak, basın ajansı ve tanıtım modeline girer.

Basın ajansı modelinde hedef kitleye yönelik araştırma yapılmaz. Ancak sonradan ortaya çıkacak modellerde araştırmaya önem verilmiştir.

Bu modelin en iyi temsilcisi Phineas Taylor Barnum’dur. Barnum, kurduğu sirk ve insanları kandırma üzerine kurulu şovlarıyla yüksek miktarda para kazanmasıyla meşhurdur.

2. Kamuyu Bilgilendirme Modeli (1900-1920)

Kamuyu bilgilendirme modeli, halkla ilişkiler modelleri listesinin ikinci sırasında yer alır. Halkla ilişkiler faaliyetlerinin kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiği görüşü yaygınlaşmaya başlayınca bu model ortaya çıkmıştır.

Kamuyu bilgilendirme modelinde basın ajansı modelinin tersine hedef kitleyi ikna etme amacı yoktur, kitle sadece konu hakkında bilgilendirilir. Kamuyu bilgilendirme modeli sayesinde kurum ya da kişi ile ilgili yanlış bilgilerin önüne geçilmiş olur. Bu modelde de iletişim süreci, kaynaktan hedef kitleye doğru yapılır.

Örneğin kâr amacı olmayan dernekler, sivil toplum örgütleri, vakıflar veya kamu kurumları ile ilgili halka yapılacak bilgilendirmede kamuyu bilgilendirme modeli kullanılır. Bu modelde tıpkı bir gazeteci gibi kurumla ilgili bilgileri çarpıtmadan, doğru bir şekilde halk ile paylaşma durumu söz konusudur.

Kamuyu bilgilendirme modelinin en bilinen temsilcisi olan Ivy Lee de bir gazetecidir. Lee, medyayı kullanarak kamuoyunun bilgilenmesini ve birçok kurumun halk tarafından doğru bir şekilde tanınmasını sağlamıştır. Nitekim Ivy Lee, yaptığı çalışmalarla modern halkla ilişkilerin öncüsü ve ilk halkla ilişkiler danışmanı olarak bilinir.

Kamuyu bilgilendirme modeli, tıpkı basın ajansında olduğu gibi araştırmalara önem verilmez. Ancak yine de hedef kitlenin verilen mesajı doğru anlayıp anlamadığını tespit etmek için okunabilirlik testleri yapılabilir.

3. İki Yönlü Asimetrik Model (1920-1970’ler)

Halkla ilişkiler modelleri listesinde daha çok iletişimin tek yönlü olduğu modellerden bahsettik. Fakat halkla ilişkiler faaliyetleri zaman içinde daha profesyonel hale gelince iki yönlü asimetrik model gibi iletişimin çift yönlü olduğu modeller de ortaya çıkmıştır.

Bu modelde hedef kitleden gelen tepkiler göz ardı edilmez çünkü bu tepkiler, kurumun istediği yönde değiştirilmek üzere kullanılır. Diğer iki modelden farklı olarak iki yönlü asimetrik modelde araştırma ve analiz yapmaya büyük önem verilir. Örneğin hedef kitlenin ürüne karşı geliştirdiği tutumlar kampanya öncesi ve sonrası için analiz edilebilir. Elde edilen veriler incelenip kampanya revize edilebilir ya da ürün üzerinde değişiklikler yapılabilir.

İki yönlü asimetrik model, daha çok birbiriyle rekabet içerisinde olan kurumlar ve tüketici ürün satışı yapan kurumlar tarafından kullanılır.

Tüketim toplumunun mimarı olarak bilinen, aynı zamanda psikanalizin kurucusu Sigmund Freud’un yeğeni olan Edward Bernays iki yönlü asimetrik modelin en iyi temsilcisidir. Bilimsel ikna teorilerinin önemine vurgu yapan Bernays, halkla ilişkiler alanının babası olarak da tanınır. Bernays, çalışmalarında psikanalizden sık sık faydalanmıştır.

4. İki Yönlü Simetrik Model (1970’li Yıllar Sonrası)

İki yönlü simetrik model, halkla ilişkiler modellerinin sonuncusudur. Bu modelde halkla ilişkiler uzmanı, kurum ile hedef kitle arasında arabulucu görevi görür. Bilimsel ikna teorilerinden ziyade iletişim bilimi teorilerine başvurulur.

Tıpkı asimetrik model gibi çift yönlü bir iletişime dayanan iki yönlü simetrik modelde de hedef kitlenin tepkileri önemsenir. Ancak burada asimetrik modelin tersine hedef kitlenin tepkileri değil, kurumun kendisi değiştirilmeye çalışılır.

Bu modelde de araştırmalara önem verilir. Araştırma sonuçları; hedef kitleye daha iyi bir hizmet sunmada, onları daha iyi tanımada ve kitlenin kurumu daha iyi tanımasını sağlamada kullanılır.

İki yönlü simetrik model daha çok sosyal sorumluluk sahibi kurumlar ve şirketler tarafından uygulanır.