Etkin Bir Dinleyici Olmak için Neler Yapabiliriz?

Etkin bir dinleyici olmak, insanlarla kurduğumuz iletişimi güçlendirmek için son derece önemlidir. Birini aktif dinleme, o kişinin anlattıklarına ilgi gösterdiğimizi ve saygı duyduğumuzu belirtir. Fakat çeşitli nedenlerle dikkatimiz dağılabilir ve anlatılan konuyu kaçırabiliriz. Bu durum ise karşımızdakiyle aramızda iletişim sorunlarına neden olur.

İyi ve etkin bir dinleyici olmak zordur çünkü bu soruna neden olan birçok faktör vardır. Örneğin o an konuyla ilgili aklımıza başka düşünceler gelebilir, vereceğimiz cevabı düşünmek dikkatimizi dağıtabilir veya karşımızdakinin ne diyeceğinden emin olduğumuzda da onu dinlemeyebiliriz. Peki iyi bir dinleyici nasıl olmalıdır? Cevapları bu yazımızda!

Etkin Bir Dinleyici Nasıl Olunur?

Etkin bir dinleyici olmak için yapılması gerekenler şu şekilde açıklanabilir:

1. Aklınıza gelen başka düşünceleri durdurun.
2. Yalnızca söylenenlere odaklanın.
3. Dikkat dağıtıcı ögelerden uzaklaşın.
4. Beden dilinin gücünden yararlanın.
5. Konuşmacı ile empati kurun.
6. Konuşmayı kesmeyin.
7. Küçük araları değerlendirin.
8. Anlayıp anlamadığınızı netleştirin.
9. Konuşmayı özetleyin.
10. İletişim için doğru zamanı seçin.
11. Dinleyemediğiniz zaman özür dileyin.

1. Aklınıza Gelen Başka Düşünceleri Durdurun

Etkin bir dinleyici olmak, genellikle karşımızdakini dinlerken aklımıza gelen diğer düşüncelerden dolayı zordur. O sırada konuyla ilgili aklımıza benzer düşünceler gelir, bu düşünceler uzayıp gittiğinde ortamdan tamamen kopmuş oluruz.

Zihnimize gelen düşünceleri durdurmak için farkındalık önemlidir. Aklınıza farklı düşünceler geldiğinde onları önce fark edin, daha sonra durdurun ve dikkatinizi bulunduğunuz ana vermeye çalışın. Kendinizi bu şekilde telkin ettiğinizde davranışı otomatik olarak yapabileceksiniz.

Eğer düşüncelerinizi durduramıyorsanız dikkatinizin dağıldığını karşı tarafa uygun bir dille söyleyin. Nitekim bir aktif dinleyicinin yapabileceği en iyi şeylerden biri, dikkati dağıldığında dinliyormuş gibi yapmak yerine odağının bozulduğunu söylemektir.

2. Yalnızca Söylenenlere Odaklanın

Biriyle iletişim halindeyken etrafta dikkat dağıtıcı birçok öge bulunabilir. İyi bir dinleyici olmak için odaklanma sorunu yaratan nedenlere dikkat etmek yerine sadece kişinin söyledikleriyle ilgilenmemiz gerekir.

Aktif dinleme sırasında yaşanan sorunlardan biri de niyet okumaktır. Eğer konuşmacının söyledikleri size çelişkili geliyorsa veya kafanızda soru işaretleri yaratıyorsa uygun bir boşluk bulup ona bu çatışmayı yansıtabilirsiniz. Bu sırada yine nazik olmaya, suçlayıcı bir dil kullanmamaya dikkat edin.

Kişinin söylediklerinin fazlasına kafa yormaya başladığınızda anda kalamazsınız ve konuşmacıyı dinleyemezsiniz. O nedenle açık bir iletişim kurmaya özen göstermeniz son derece önemlidir.

3. Dikkat Dağıtıcı Ögelerden Uzaklaşın

İnsanlarla iletişim halindeyken bizi engelleyen en önemli şeyler ses, ışık, koku gibi dış faktörlerdir. Beynimiz aynı anda iki şeye odaklandığında dikkat bölünmüş olur. Dolayısıyla hem dışarıdan gelen sese hem de karşımızdakinin anlattıklarına odaklanmak oldukça zor olacaktır. Bir süre sonra aktif dinlemek neredeyse imkansız olacaktır.

Günümüzde kişiler arası iletişimde en çok dikkat dağınıklığı yaratan şeylerden biri sosyal medyadır. Bir elimiz telefonda olduğu sürece karşımızdaki kişinin anlattıklarına yeteri kadar kulak kesilemeyiz. Bunun önüne geçmek için telefonu sessize almak, bilgisayar monitörünü kapatmak gibi önlemler alınabilir.

4. Beden Dilinin Gücünden Yararlanın

İyi bir dinleyici olmak için beden dilinizi etkin bir şekilde kullanmanız da oldukça önemlidir. Örneğin biriyle iletişim kurarken yüzünüzü ve bedeninizi ona doğru döndürün, o kişiyle göz kontağı kurmayı ihmal etmeyin.

Bu sırada fiziksel mesafenizin dengeli olmasına da dikkat edin. Çok uzakta durduğunuzda o kişinin sesini duyamayabilir, çok yakında durduğunuzda rahat bir şekilde dinleyemeyebilirsiniz.

Etkin bir dinleyici olmak için konuşmacıyı dinlerken mimiksiz bir yüz ifadesiyle dinlemeye devam etmeyin. Duygularınızı belli edin. Örneğin şaşırdığınızda gözlerinizi açın, kaşlarınızı yukarı kaldırın. Ancak doğal olmayan davranışlardan uzak durun. Karşınızdakini dinlediğinizi göstermek için başınızı hafifçe yukarı aşağı sallayın.

5. Konuşmacı ile Empati Kurun

İyi bir dinleyici olmanın özellikleri arasında empatik olmak yer alır. Eğer birini dinlemek size zor geliyorsa kendinizi onun yerine koyun. Aynı şeyin size yapıldığını düşünün. Karşınızdakinin sizi dinlemediğini anladığınızda büyük ihtimalle siz de kendinizi değersiz hissedeceksiniz. Aynı duyguyu başkalarının yaşamaması için empatik olmaya çalışın.

6. Konuşmayı Kesmeyin

Etkin bir dinleyici olmak için iletişimi kesecek davranışlardan kaçının. Örneğin karşınızdaki bir şey anlatırken sözünü kesmemeye çalışın. Konuşmanın bitmesini bekleyin, sonra kendi söyleyeceklerinizi ifade edin. Bu şekilde hareket ettiğinizde iletişim kurduğunuz kişi, kendini daha değerli hissedecek ve aranızdaki ilişki güçlenecektir.

7. Küçük Araları Değerlendirin

Eğer araya girip söz almak istiyorsanız ufak boşlukları değerlendirin. Örneğin konuşmacının dikkati dağıldığında veya konuşmacı söyleyeceği sözü unuttuğunda sözü siz devralın. Bu sırada söylemek istediklerinizi söyleyin. Böylece konuşmacının lafını kesmemiş olacak ve onunla daha etkili iletişim kurmuş olacaksınız.

8. Anlayıp Anlamadığınızı Netleştirin

İyi bir dinleyici olmanın özellikleri dendiğinde söylenenleri anladığımızdan emin olmak da vardır. Etkin dinleme için anlatılanları kısaca ifade edip “Doğru mu anladım” şeklinde soru sorulabilir.

Özellikle hızlı konuşan biriyle iletişim kurarken anlatılanların başını, sonunu net bir şekilde kafanızda oturtmak zor olabilir. Aynı şekilde çok yavaş konuşan birini dinlerken sıkılabilir ve bir süre sonra söylediklerini dinlemeyebilirsiniz. Ancak aktif dinleyici, mutlaka anlatılanları doğru anlayıp anlamadığını teyit etmelidir.

9. Konuşmayı Özetleyin

Etkin bir dinleyici olmak için gerekenlerden biri de konuşmayı özetlemektir. Bunu zihninizden yapabilirsiniz ancak dinlediklerinizi not almak daha işlevsel olacaktır. Burada tabii ki günlük yaşamdaki iletişimlerinizde not almanızı kastetmiyoruz. Örneğin bir psikologsanız, bir arabulucu avukatsanız veya spikerseniz, kısaca işiniz gereği karşınızdakini aktif dinlemeniz gerekiyorsa not almanız çok önemlidir.

Bir kişiyi uzun süre dinlemek zor olduğu için süreci daha etkin hale getirmek için not alınmalıdır. Özet çıkarırken şunlara dikkat edilmelidir:

• Tablete mi kağıda mı not alacağınızı önceden belirleyin.
• Anlamını bildiğiniz kısaltmalar kullanın.
• Anlatılan her şeyi not almayın, en önemli olanları yazın.
• Unutma ihtimalinizin yüksek olduğu isim, tarih gibi bilgileri not edin.
• Çok önemli olan kısımların altını çizme, büyük harfle yazma gibi yöntemlerle vurgulanmasını sağlayın.
• Notlarınızı kaydedin.
• Sorularınızı da not almayı unutmayın.

10. İletişim için Doğru Zamanı Seçin

İyi bir dinleyici olmak için en önemli şeylerden biri de doğru zamanda iletişim kurmaktır. Çok yoğun olduğunuz ya da kaygılı olduğunuz bir anda iletişim kurmak pek sağlıklı olmayacaktır. Böyle zamanlarda karşınızdakine “Şu an müsait değilim, lütfen sonra konuşalım” şeklinde bir öneride bulunabilirsiniz. Bu sayede dinliyormuş gibi yapmaktan, rol yapmaktan kaçınmış olursunuz.

11. Dinleyemediğiniz Zaman Özür Dileyin

Zaman zaman söylenenleri dinlemeyebiliriz. Bu, herkesin yaşadığı bir sorundur ancak karşımızdaki bunu saygısızlık olarak algılayabilir ve iletişimimiz zayıflayabilir. Ancak iyi bir dinleyici olmak için dinleyemediğimizde özür dilemek de gerekebilir.

Fakat böyle zamanlarda “Özür dilerim, dikkatim dağıldı, seni dinleyemedim. Bir daha anlatır mısın?” şeklinde bir cümle kurduğumuzda karşımızdakinin gönlünü almış oluruz. Bu sayede onu önemsediğimizi de ifade ederiz.