Bulanık Mantık Nedir?

Bulanık mantık, diğer adıyla puslu mantık ya da bulanık eseme (fuzzy logic), belirsiz ve karmaşık durumlar karşısında net bir sonuç almak ve bu alanlarda karşılaşılan sorulara daha makul cevaplar üretebilmek için kullanılan bir mantık yapısıdır.

Bulanık mantık kavramı, net sonuç alamayacağımız durumlar için kullanılır. Örneğin klasik mantıkta soruların cevabı “evet” ya da “hayır” gibi net olarak verilebilir ancak her soruya bu cevabı vermek mümkün değildir. Fakat bulanık mantık sayesinde karmaşık durumlara daha uygun cevap üretmek mümkün hale gelir.

Bulanık Mantık Nasıl Çalışır?

Bulanık mantık; klasik mantık ilkelerinin aksine sadece “kesinlikle doğru” ya da “kesinlikle yanlış” sonucu veren durumlar ile değil, bu iki sonuç arasında kalan durumlar ile de çalışır. Bunun için bulanık mantıkta 1 ile 0 aralığındaki değerler kullanılır ve “eğer” ile “ve” şartları devreye girer.

Klasik mantıkta “kesinlikle doğru” ve “kesinlikle yanlış” gibi sonuçlar üzerine çalışılır ve bu sonuçlar 1 (kesinlikle doğru) ve 0 (kesinlikle yanlış) değerleri ile gösterilir. Ancak karşılaştığımız her sorunun cevabı bu kadar net olmayacaktır. Kimi zaman sorulara daha arada kalan ya da belirsiz cevaplar veririz. İşte buna benzer durumlarda bulanık mantık devreye girer ve değerler 1 ile 0 arasında gösterilir.

Daha açık anlatmak gerekirse klasik bir fırın sizin düğmeyi çevirip çevirmemenize göre çalışır. Düğmeyi çevirirseniz fırın çalışır (“evet” yani “1” değeri) ancak düğmeyi çevirmezseniz fırın çalışmaz (“hayır” yani “0” değeri). Yemeğin pişme durumu fark etmeksizin siz fırını kapatana kadar içi sıcak kalır. Ancak yemek pişince otomatik kapanan akıllı fırınlarda durum böyle değildir. Akıllı fırınlar şartlı duruma göre çalışır yani “eğer yemek piştiyse kapan” sistemiyle görev yapar. Başka deyişle akıllı fırınlar bulanık mantık sistemini kullanırken diğer fırınlar klasik mantık sistemine göre çalışır.

Bulanık Mantık Uygulama Alanları Nelerdir?

Bulanık mantık uygulama alanları şunlardır:

• Akıllı fırın
• Elektrikli süpürge
• Fotokopi makinesi
• Metrolar
• Tost makinesi
• Otomotiv sistemleri
• Klima
• Araba motorları
• Otomatik şanzıman
• Video kamera
• Hava nemlendirici makine
• Mikrodalga fırın
• Araç ortam kontrolü
• HI-FI sistemi
• Televizyon
• Çamaşır makinesi
• Çamaşır kurutucu
• Fotoğraf makinesi
• Trafik lambaları

Bulanık Mantığın Kullanım Alanları Nelerdir?

Bulanık mantığın kullanım alanları şunlardır:

• Yazılım alanı
• İlaç sektörü
• Yapay zeka alanı
• Robot teknolojisi alanı
• Beyaz eşya teknolojisi
• Otomotiv sektörü
• Ulaşım sektörü

Bulanık mantık daha çok yapay zeka alanında kullanılır bu sayede günümüzde birçok teknolojik alet belirsiz durumlara cevap verebilen ve daha “akıllı” hale getirilmiştir.

Bulanık Mantık Neden Gereklidir?

Bulanık mantık, klasik mantık ile yapılamayan faaliyetlerin yerine getirilmesi açısından ve net olmayan, belirsiz sonuçlara cevap verme bakımından önem taşır. Bulanık mantık sayesinde şarta bağlı durumlara cevap vermek kolaylaşır ve karmaşık durumlara daha uygun bir çözüm üretilebilir.

Örneğin klasik mantık ile çalışan bir bilgisayar bize yalnızca “doğru”, “yanlış” veya “evet”, “hayır” gibi cevaplar verecektir. Ancak bulanık mantıkta bilgisayar bize daha arada kalan ve net olmayan cevaplar verebilir. Dolayısıyla günlük yaşamı kolaylaştırma, teknolojiden daha etkili bir şekilde faydalanma noktasında bulanık mantık gereklidir.

Bulanık Mantık ile Klasik Mantık Arasındaki Farklar Nelerdir?

Bulanık mantık ile klasik mantık arasındaki farklar şunlardır:

• Bulanık mantık klasik mantığa göre daha esnektir.
• Bulanık mantık, klasik mantığı da içerir.
• Bulanık mantık, sonucu net olmayan durumlarda kullanılırken klasik mantık bu durumlarda kullanılamaz.
• Klasik mantık bulanık mantığa göre daha net sonuçlar ile çalışır: evet/hayır, doğru/yanlış gibi...
• Klasik mantıkta değerler 1 ve 0 ile ifade edilebilirken bulanık mantıkta edilemez.
• Klasik mantık daha basit çalışırken bulanık mantık karmaşık işler için idealdir.
• Bulanık mantık, makul sonuçlar üretme noktasında klasik mantığa göre daha iyidir.
• Klasik mantık nesnelerin bir kümenin elemanı olması ilkesine dayanırken bulanık mantıkta bulanık kümeler ve alt kümeler bulunur.

Genel olarak baktığımızda klasik mantığın daha mekanik sonuçlarla çalıştığını ancak bulanık mantığın daha esnek olduğunu, alt kümelerine ait sınırların daha esnek olduğunu söyleyebiliriz. Bu yüzden klasik mantık ile yapılamayan faaliyetler bulanık mantık ile daha kolay bir şekilde yapılabilir.

Bulanık Mantığın Avantajları Nelerdir?

Bulanık mantığın avantajları şunlardır:

• Bulanık mantık esnektir.
• Bulanık mantık, klasik mantık kapsamına giren durumlarda da çalışır.
• Bulanık mantık sayesinde klasik mantık ile çözülemeyen durumlara cevap bulunur.
• Karmaşık ve belirsiz durumlara makul cevaplar üretilir.
• Bulanık mantık sistemi (FLS) farklı şartlara uyum sağlayacak şekilde düzenlenebilir.
• Net olmayan, belirsiz bilgiler bulanık mantık sisteminde işlenebilir ve bu bilgilerden anlamlı sonuçlar alınabilir.
• İnsanın mantık sistemine yakın sonuçlar verir.
• Yapay zeka teknolojisinin geliştirilmesi noktasında avantaj sağlar.
• Sözel bilgiler bulanık mantık aracılığıyla işlenebilir.