Alıntı Nedir?

Alıntı, yazılı ya da sözlü anlatımda verilmek istenen mesajı desteklemek ya da güçlendirmek amacıyla başkalarının kullandığı sözleri kullanmaktır. Çoğunlukla bilimsel makalelerde karşımıza çıkan alıntı; seminer, konferans gibi sunumlarda da kullanılabilir. Ayrıca günlük yaşamda yapılan birebir konuşmalarda da alıntı yapılabilir.

Alıntı yapmak, anlatılan bilginin ne kadar doğru olduğunu, o bilginin kim tarafından ortaya konduğunu ya da karşı tarafa iletilen düşüncenin nereye dayandığını göstermek için kullanılabilecek en iyi yöntemdir. Alıntı kısaca bir ifadeyi kaynak kullanarak belirtmek olarak ifade edilebilir.

Örneğin küresel ısınma ile ilgili bir konuşma yapacaksanız konuyu veriler üzerinden ele almanız gerekebilir. Bahsedeceğiniz verileri “Bir araştırmaya göre…” şeklinde anlattığınızda yeterince inandırıcı olmayacaktır ancak “X kurumunun/kişisinin X yılında yaptığı araştırmaya göre…” şeklinde yapacağınız açıklama, söylediğiniz verilerin geçerli ve güvenilir olduğunu aktaracaktır.

Alıntı Ne Demek?

Alıntı, bir metinde ya da konuşmada anlatılmak istenen konunun, düşüncenin, mesajın vs. kaynağının nereye ve kime dayandığını belirtmede kullanılan bir yöntemdir. Özellikle bilimsel araştırmalarda sıklıkla kullanılan alıntı, söz konusu fikri, bulguyu vs. kimin ortaya koyduğunu ifade etmek ve o çalışmayı yapan kişiye itibar vermek açısından son derece önemlidir.

Alıntı için örnek vermek gerekirse depresyonun nedenleri ile ilgili bilimsel bir makale yazdığınızı düşünelim. Öncelikle bu konuda yapılmış bilimsel çalışmaları baz almak gerekir. Örneğin yerli ve yabancı psikologların bu alanda yaptığı bilimsel araştırmalar, tezler, makaleler vs. okunmalı ve buralardan elde edilen bilgiler makaleye aktarılmalıdır. Ancak konuyla ilgili elde edilen bilgileri doğrudan yazmak intihale (aşırmacılık) girer ve bir akademik suç olarak değerlendirilir. Dolayısıyla bu hataya düşmemek ve bilim insanının emeğine saygı göstermek amacıyla alıntı yapmak gerekir.

Alıntı yaparken ilgili kaynaktan alınan kelime sayısı dikkate alınmalıdır. Kelime sayısı belirlenen sınırın üzerindeyse farklı, altındaysa farklı bir şekilde alıntı yapılır. Tüm bunlar, kişinin makale ya da tez yazarken kullandığı alıntı stiline göre (Chicago/Turabian, APA, IEEE, MLA gibi) değişir.

Alıntı Yapmak Nedir?

Alıntı yapmak; herhangi bir konuyu, düşünceyi vb. açıklarken o konu üzerine daha önceden söylenmiş, güvenilirliği olan ifadelerin kullanılmasıdır. Alıntı, doğrudan ve dolaylı olarak iki şekilde yapılabilir. Doğrudan alıntıda kaynak içerikte geçen bilgiler değiştirilmeden tırnak işareti (“ ”) içine alınarak gösterilir, dolaylı alıntıda ise bilgiler yeni cümlelerle, ana fikri bozulmadan tekrar yazılır ve kaynak gösterilir.

Bilimsel araştırmalarda, makalelerde ve tezlerde sık sık alıntı cümle kullanılır. Metin içinde kaynak olarak gösterilen alıntılamalar, metin sonundaki kaynakça bölümünde de detaylı bir şekilde listelenir. Böylece ilgili bilimsel yazıda yer alan bilgilerin hangi bilimsel kaynaklara dayanarak yazıya aktarıldığı belirtilmiş olur. Bu sayede bilim insanlarının emeği hiçe sayılmaz ve akademik etik kurallarına uygun hareket edilir.

Örnek vermek gerekirse doğrudan alıntı şu şekilde yapılır:

Napoleon Bonaparte, konuyla ilgili şöyle konuşmuştur: “Ölüm hiçbir şeydir fakat mağlup yaşamak her gün ölmektir”.

Dolaylı alıntı ise şu şekilde yapılır:

Napoleon Bonaparte’a göre mağlup bir hayat sürmenin karşısında ölüm hiçbir şeydir.

Alıntı ve Atıf Arasındaki Farklar Nelerdir?

Alıntı ve atıf arasındaki fark şudur; alıntı, metni doğrudan kopyalayarak ya da metnin anlamını bozmayacak şekilde kelimelerini değiştirerek bir yazıda, konuşmada vs. kullanmaktır, atıf ise kullanılan bilginin kaynağının ne olduğunu belirtmektir.

Alıntı ve atıfın ikisi de bilimsel makaleler, tezler, raporlar gibi içeriklerde bilgi kaynağının doğru kullanılması ve etik bir şekilde paylaşılması için önemlidir. Alıntılama yaptığınızda ya da başka bir yöntemle bilgiyi aktardığınızda kaynak gösterirsiniz. İşte buradaki kaynak gösterme durumuna atıf denir.

Alıntı ve atıf birbirine benzeyen kavramlardır ancak atıf, daha genel bir ifadedir ve bir bilimsel yazıda ya da konuşmada alıntılama olmadan yapılan her türlü bilgi aktarım şeklinde de kullanılır. Atıf kısaca kaynak gösterme olarak ifade edilirken alıntı yapmak, bir kaynaktan alınan bilginin doğrudan ya da dolaylı olarak aktarılmasıdır.

Alıntı ve İntihal Arasındaki Farklar Nelerdir?

Alıntı ve intihal arasındaki farklar ise şöyledir; alıntıda kaynak gösterilir, akademik etik kurallara sadık kalınarak hareket edilir ancak intihal (aşırmacılık-plagiarism) bilginin kaynak gösterilmeden direkt kopyalanmasıdır ve akademide bir suç olarak kabul edilir.

Bilimsel yazılarda ve konuşmalarda bir bilgi aktarılırken o bilgiyi üreten, ortaya koyan kişiye atıf yapmak veya o kişiden alıntı yapmak gerekir. Aksi halde akademik etik ilkelere aykırı davranılmış olur ve kaynak belirtmeden yapılan her türlü bilgi aktarımı, intihale yani aşırmacılığa girer.

İntihal bir suçtur ve bu suçun cezası da vardır. Bilim, kümülatif bir şekilde ilerler. Dolayısıyla bir araştırmacının yayımlayacağı bilimsel makalede, tezde vs. kendisinden önce yapılan araştırmalardan bahsederken mutlaka atıf yapması gerekir. Bu hem önceki araştırmacılara duyulan saygıyı korumak hem de bilimsel içerikte sunulan bilgilerin teyit edilmesini, yeniden gözden geçirilmesini sağlamak açısından önemlidir. Böylece bilimsel bilgiye duyulan güvenilirlik artar ve ortaya koyulan çalışmalar, günlük yaşam pratiklerine uygulanabilir hale gelir.

Alıntı Nasıl Yapılır?

Alıntı, doğrudan ya da dolaylı olarak yapılır. Doğrudan alıntıda metin direkt kopyalanıp alınır ancak tırnak içinde verilir, dolaylı alıntıda ise metindeki kelimeler genel anlamı bozmayacak şekilde değiştirilerek yeniden yazılır. Her iki alıntılama türünde de mutlaka kaynak gösterilir yani atıf yapılır.

Bilimsel makalede alıntı yapmak için konuyla ilgili olan bilimsel çalışmalara göz atılır, yazılacak makaleyle ilgili kısımlar belirlenir ve bu kısımlar duruma göre direkt tırnak içinde ya da cümleler değiştirilerek yazılır. Örneğin bir akademik yazım stili olan APA’ya göre belirlenen kelime sınırının üzerindeki alıntılar metin içinde, üstünde olanlar ise ayrı bir paragraf olarak alıntılanır.

Tezlerde alıntı yapmak için de bilimsel makalelerdeki yöntemin aynısı kullanılır. Burada dikkate alınması gereken şey, kullanılacak akademik yazım stilinin belirlediği ilkeleri baz almaktır. Genellikle akademik yazım stilleri tezlerde de makalelerde de aynıdır.