Tam Öğrenme Modeli

Tam öğrenme modeli, "öğrenemeyen öğrenci yoktur, öğretemeyen öğretmen vardır" anlayışına sahip olan bir öğretim modelidir. Son dönemde eğitimde sıklıkla kullanılan tam öğrenme modeli, öğrencinin ihtiyaçlarını gözetir ve dersi en az %70 oranında anlamasını sağlar. Böylece öğrenci ders konularını büyük ölçüde öğrenmiş olur. Bu öğrenme yöntemi, öğrencinin öğrenme hızını da göz önünde bulundurarak eğitim yapar. 

Tam öğrenme modeli, her öğrencinin belli bir kapasiteye sahip olduğunu ve bilgiyi öğrenebileceğini varsayar. Ancak öğrencinin bilgiyi öğrenmesi için gerekli şartların sağlanması gerekir. Bu şartlar sağlandığı takdirde her öğrenci öğrenebilir. Bu yüzden tam öğrenme modeli dersin en az %70'i öğrenilene kadar bir sonraki konuya geçmemek gerektiğini ifade eder. Bu öğrenme yönteminde sınıftaki bütün öğrenciler dersi öğrenene kadar başka bir konuya geçilmez.

Tam Öğrenme Modeli Nedir?

Tam öğrenme modeli; Benjamin Bloom tarafından geliştirilen, uygun öğretim ve öğrenme ortamı yaratıldığında her öğrencinin öğrenebileceği fikrine dayanan bir öğrenme modelidir. 

Tam öğrenme modeline göre öğrencinin bir konuyu öğrenememesi, sorunun kendinde olduğunu göstermez. Bu teknik, öğrencinin öğrenememesini öğretmenin öğretememesine bağlamaktadır. Çünkü tam öğrenme modeli, öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini ve ihtiyaçlarını gözetmektedir.

Tam Öğrenme Modeli Kim Tarafından Bulunmuştur?

Tam öğrenme modeli, Amerikalı eğitim psikoloğu Benjamin Samuel Bloom’a ait bir öğrenme modelidir.

Benjamin Samuel Bloom, tam öğrenme modelini geliştiren isimdir. Fakat bu öğrenme yönteminin ortaya çıkmasında başka kuramlar ve fikirler de etkili olmuştur.

Tam Öğrenme Modeli Hangi Öğretim Modelinden Esinlenerek Geliştirilmiştir?

Tam öğrenme modeli, John B. Carroll’ın okulda öğrenme modelinden esinlenen eğitim psikoloğu Benjamin Samuel Bloom tarafından geliştirilmiştir. Fakat bu modelin ortaya çıkmasında başka fikirler de etkili olmuştur.

Tam öğrenme modelinin ortaya çıkmasında etkili olan kişiler şunlardır:

1. Carleton W. Washburne ve ekibi
2. Henry C. Morrison
3. Burrhus Frederic Skinner (B. F. Skinner)
4. John B. Carroll

1. Carleton W. Washburne ve Ekibi

Carleton W. Washburne ve ekibi, tam öğrenme kavramını ilk kez bir model kapsamında ele almış ve buna Winnetka Sistemi (Planı) ismini vermişlerdir. Winnetka Sistemi’ne göre öğrencilerin bir öğrenme birimini %100 öğrenmeden sonrakine geçmemesi gerekmektedir. Bu plan, 1920’li yıllarda Amerika'da uygulanmıştır. Winnetka Planı'na (Sistemi) göre dersler, bilişsel ağırlıklı ve beceriye dayalı olmak üzere iki bölümden oluşmuştur. Bilişsel ağırlıklı dersler matematik, dil, sosyal bilgiler gibi alanları içerirken beceriye dayalı dersler beden eğitimi, resim gibi alanlardan oluşmuştur. 

2. Henry C. Morrison

Tam öğrenme modelinin gelişiminde etkili olan bir diğer isim Henry C. Morrison’dır. Henry C. Morrison, 1931’de yazdığı “Ortaokulda Öğretimin Pratiği” adlı kitabında tam öğrenme kriterlerini açıklamıştır. Henry C. Morrison sadece bu ölçütleri açıklamakla kalmamış, bazı aşamalardan da söz etmiştir. 

Henry C. Morrison’a göre tam öğrenmenin aşamaları şunlardır:

• Ön test
• Öğretim
• Sonucu test etme
• Yeniden düzenleme/işlemleri uyarlama
• Öğretim
• Son öğrenme düzeyini yeniden test etme

Morrison tıpkı Washburne ve ekibi gibi tam öğrenmenin %100 başarı ile ölçülmesi gerektiğini savunmuştur. 

3. Burrhus Frederic Skinner (B. F. Skinner)

Psikolojideki davranışçı yaklaşımın önemli isimlerinden Burrhus Frederic Skinner (B. F. Skinner), daha çok edimsel koşullanma kavramı ve farelerle yaptığı deney ile tanınmaktadır. Ancak Skinner, programlı öğretim yöntemi ile de bilinen bir psikologdur. Skinner’ın programlı öğretim yöntemine göre eğitimde bireysel farklılıklar önemsenmeli ve her kişinin kendi hızında öğrenmesi sağlanmalıdır. Skinner’ın programlı öğretim yöntemi, daha sonra John B. Carroll’ın tam öğrenme modelinin gelişimine katkı sağlayan okulda öğrenme modelini geliştirmesine zemin hazırlamıştır.

4. John B. Carroll

John B. Carroll, Bloom’un tam öğrenme modelinin gelişmesinde en etkili olan isimdir. John B. Carroll, Skinner’ın programlı öğretim yönteminden etkilenerek 1960’lı yıllarda okulda öğrenme modelini ortaya atmıştır. Carroll, okulda öğrenme modelinde zaman kavramına önem vermiştir. Carroll’a göre öğrenme düzeyi, etkin öğrenmeye ayrılan zaman ile ayrılması gereken zamanın oranlanması sonucunda oluşmaktadır.

John B. Carroll’ın okulda öğrenme modelinde şu değişkenler ele alınmıştır:

• Yetenek
• Öğrenme fırsatı
• Kararlılık
• Öğretimin kalitesi
• Öğretimden yararlanma (öğretimi anlama) yeteneği

Bloom Tam Öğrenme Modeli Özellikleri Nelerdir?

Bloom’un geliştirdiği tam öğrenme modelinin özellikleri şunlardır:

• Bloom’un tam öğrenme modelinde bir öğrenme biriminin en az %70 öğrenilmesi esastır.
• Bir öğrenme birimi tam olarak öğrenilmeden diğerine geçmek mümkün değildir.
• Öğrencilerin eksik olduğu konulara yönelik ek dersler yapılır.
• Öğrencinin hazır bulunuşluğuna önem verilir.
• Konular parçalara ayrılarak işlenir.
• Tam öğrenme modelinde öğretim, aşamalı bir şekilde yapılmaktadır.
• “Öğrenemeyen öğrenci değil, öğretemeyen öğretmen vardır” anlayışı hakimdir.
• Öğrencilere öğrenme hızına göre çeşitli imkanların yaratılması gerekir.
• Öğretmen gerekli durumlarda öğrencilere ipucu, düzeltme, dönüt ve pekiştireç vermelidir.
• Öğrencinin derse katılımı sağlanmalıdır.
• Öğretim faaliyetlerine yeterli zaman ayrılmalıdır.

Tam Öğrenme Modeli Değişkenleri

Tam öğrenme modeli değişkenleri şunlardır:

1. Öğrenci nitelikleri: Hedeflenen becerilerin öğrencide oluşması için ön öğrenmelerin hangi düzeyde olduğu ile ilgilidir.
2. Öğretim hizmetinin nitelikleri: Öğrencinin öğretim süreçlerine ne kadar katıldığı ile ilgilidir.
3. Öğrenme ürünleri: Öğretim sonucunda öğrencinin davranışlarında meydana gelen değişiklikler ile ilgilidir.

1. Öğrenci Nitelikleri Nedir?

Bloom’un tam öğrenme modeli değişkenleri arasında ilk sırada öğrenci nitelikleri bulunmaktadır. Öğrenci nitelikleri, kendi içerisinde bilişsel giriş davranışları ve affektif (duyuşsal) giriş davranışları olarak ikiye ayrılmaktadır. 

• Bilişsel giriş davranışları: Öğrencinin önceden öğrendiği bilgi, davranış, beceri vb. ögeleri kapsar. Örneğin bir öğrencinin Rusça kelimeleri okuyabilmesi için önce Rus alfabesini bilmesi gerekir. Ön öğrenmeler, öğretim sürecini kolaylaştırdığı için önemlidir. Bilişsel giriş davranışları, öğrenci başarısını %50 oranında etkiler.
• Affektif (duyuşsal) giriş davranışları: Öğrencinin öğretilecek konuya ilişkin tutumu ve ilgisini içerir. Affektif (duyuşsal) giriş davranışları, öğrencinin öğrenme faaliyetlerine katılımını etkiler ve öğrenci başarısı üzerinde %25 oranında etkilidir. Öğretmenini sevmeyen bir öğrencinin derse de ilgisiz olması bu duruma örnektir.

2. Öğretim Hizmetinin Nitelikleri Nedir?

Bloom’un tam öğrenme modeli değişkenleri arasında ikinci sırada öğretim hizmetinin nitelikleri yer almaktadır. Öğretim hizmetinin nitelikleri, öğrencilerin eğitim-öğretim süreçlerine olan ilgisini arttırmak ve sürecin daha verimli geçmesini sağlamak için belirlenen faktörlerden oluşmaktadır. 

Öğretim hizmetinin nitelikleri şunlardır:

• Pekiştirme: Davranışın tekrarlanmasını sağlamak için uygulanan faaliyetlerdir. Pekiştirme, olumlu veya olumsuz olabilir. Örneğin soruyu doğru cevaplayan öğrencinin defterine yıldız atmak bir pekiştirmedir. Pekiştirmenin istendik davranışın yerine getirilmesinden hemen sonra verilmesi, kişinin yaşına ve ihtiyaçlarına uygun olması önemlidir. 
• İpucu (işaret): Tam öğrenme modeline göre ipucu kullanmak, öğrencinin motivasyonunu arttırdığı için önemlidir. İpucu, öğrenciye anlatılacak konu ile ilgili görsel, yazılı veya sözel olarak hatırlatılmasıdır.
• Dönüt: Eğitim sürecinde öğrencilere davranışları hakkında geri bildirim vermektir. Geri bildirim, olumlu veya olumsuz olabilir. Ancak öğrencinin motivasyonunu kıracak şekilde yapılmamalıdır. Dönüt, öğrenciyi ilerlemeye teşvik edecek şekilde verilmelidir. 
• Düzeltme: Öğrencinin hedefe uygun bir konuma gelmesini sağlar. Örneğin öğrencinin verdiği cevabın yanlış olduğu söylendikten sonra doğrusunun anlatılması gerekmektedir.
• Etkin katılım/Öğrenci katılımı: Öğrencinin derse katılımını sağlamak için pekiştirme, ipucu, dönüt gibi ögelerden yararlanmak gerekir. Öğrencinin katılımını engelleyen faktörler eğitim ortamından uzaklaştırılmalıdır. 

Öğretim hizmetinin nitelikleri, akılda kalıcı olması açısından her bir ögenin baş harfinin birleşiminden oluşan “PİDDE” kelimesiyle kodlanabilir.

3. Öğrenme Ürünleri Nedir?

Bloom’un tam öğrenme modeli değişkenleri arasında üçüncü sırada öğrenme ürünleri bulunmaktadır. Öğrenme ürünleri, öğretim hizmetinin niteliği ve öğrenci niteliği değişkenlerinin birleşimiyle ortaya çıkar. Bu modelde eğitim kademeli şekilde yapıldığı için her öğrenme, bir sonrakini etkilemektedir. Dolayısıyla bu modelde öğrenme ürünleri önemli bir değişkendir. Öğrenme ürünleri, öğretim faaliyetleri sonucunda öğrencilerin davranışlarında görülen değişiklikleri içerir.

Bloom Tam Öğrenme Modeline Göre Değişkenler Başarıyı Yüzde Kaç Etkiler?

Bloom’un tam öğrenme modeline göre değişkenlerin öğrenci başarısını etkileme yüzdeleri şu şekildedir:

• Bilişsel giriş davranışları: %50
• Duyuşsal giriş özellikleri: %25
• Öğretim hizmetinin niteliği: %25
• Bilişsel giriş davranışları + duyuşsal giriş özellikleri: %65
• Bilişsel giriş davranışları + duyuşsal giriş özellikleri + öğretim hizmetinin niteliği: %90

Tam Öğrenme Modeli Aşamaları

Tam öğrenme modeli aşamaları şunlardır:

1. Hazırlık
2. Uygulama
3. Değerlendirme
4. Tamamlama

1. Hazırlık

Tam öğrenme modelinin ilk aşaması hazırlıktır. Hazırlık aşamasında öğrencilere ders sonunda kazandırılacak davranışlar, bilgiler, beceriler vb. belirlenir. Kazanımlar belirlenirken öğrencilerin ön öğrenmeleri ve hazırbulunuşlukları göz önünde bulundurulur. Öğrencinin mevcut durumunu analiz etmek için ön test uygulanır. Testin yapılış amacı öğrenciye puan vermek değildir, onun seviyesini tespit etmektir. 

2. Uygulama

Uygulama aşaması, ön test sonucuna göre belirlenen hedeflere ulaşmak için öğrenciler ile yapılan eğitim-öğretim faaliyetlerini kapsar. Uygulama aşamasında öğretmen öğrencilerin eksiklerini gidermeye çalışır. Öğretmen, yanlış ya da eksik öğrenmeleri düzeltmelidir. Bu süre zarfında öğretmen ipucu, dönüt, pekiştirme gibi ögelerden faydalanarak öğrencinin motivasyonunu arttırıp onun öğrenmeye katılımını sağlar.

3. Değerlendirme

Tam öğrenme modelinin üçüncü aşaması değerlendirmedir. Değerlendirme aşaması, dersin bitmesinden sonra devreye girer. Değerlendirme aşamasında hedeflere ne kadar ulaşıldığını görmek için öğrencilere test yapılır. Bu testten elde edilen sonuç, bir sonraki aşamada kullanılacaktır.

4. Tamamlama

Tamamlama aşamasında değerlendirmede elde edilen sonuçlar ışığında öğrencilerle etkinlikler yapılır. Test sonucuna göre konuyu öğrendiği saptanan öğrencilerin ek etkinlik yapması, öğrenemeyenlerin ise tamamlayıcı etkinliklerle dersi anlaması sağlanır. Bu etkinliklerin amacı, öğrencinin konuyu en az %70 oranında öğrenmesini sağlamaktır. Öğrencilerin hepsi en az %70 oranında konuyu öğrendiği takdirde tamamlama aşaması sonlanır ve bir sonraki derse geçilir.

Tam Öğrenme Modeli Nasıl Uygulanır?

Tam öğrenme modeli; hazırlık, uygulama, değerlendirme ve tamamlama aşamaları ile uygulanır.

Tam öğrenme modelinde ilk olarak öğrencilere ders sonunda kazandırılacak hedef davranışlar, tutumlar, bilgiler vb. belirlenmelidir. Bunları belirlerken ön test yapılabilir. Ardından uygulama aşamasına yani ders sürecine geçilir. Bu süreçte öğretmen öğrencilere pekiştireç verebilir, ipucu ve dönüt yardımıyla derse etkin katılımlarına destek olabilir. Daha sonra değerlendirme aşamasına geçilir. Değerlendirme aşamasında öğrencilere test yapılır ve seviyeleri ölçülür. Bu test sonuçları ise tamamlama aşamasında kullanılmaktadır. Tamamlama aşamasında bütün öğrencilere etkinlik yaptırılarak başarı seviyesinin en az %70 olması sağlanır. Süreç, öğrencilerin hepsi dersi en az %70 oranında anlayana kadar devam eder.

Tam Öğrenme Modeli Olumlu Yönleri Nelerdir?

Tam öğrenme modeli olumlu yönleri şöyle sıralanabilir:

• Her öğrencinin dersi anlaması hedeflenir.
• Öğrencilerin en az %70 oranında dersi anlaması sağlanır.
• Pekiştireçler ile davranışlar kalıcı hale getirilmeye çalışılır.
• Tam öğrenme modeli, öğrencilerin bireysel hızlarını önemser.
• Öğrenci konuyu öğrenene kadar öğretim süreci devam eder.
• Bir sonraki üniteyi öğrenmeyi kolaylaştırır.

Tam Öğrenme Modeli Olumsuz Yönleri Nelerdir?

Tam öğrenme modeli olumsuz yönleri şöyle sıralanabilir:

• Hızlı öğrenen öğrencilerin motivasyonu düşebilir.
• Zaman ve maliyet açısından yeterince işlevsel bir öğrenme modeli değildir.
• Her öğrencinin öğrenmesi sağlanmaya çalışıldığı için yeni konulara geçmek uzun sürebilir.
• Müfredattaki ünitelerin hepsini bitirmek için yeterli zaman kalmayabilir.
• Her konu için test gerektiğinden masraflı bir öğrenme modelidir.
• Tamamlama aşamasındaki etkinliklerde ek materyal kullanıldığı için maliyetlidir.
• Bütün sorumluluk öğretmendedir.