Psikolojik Testler Nedir? Psikolojik Test Türleri Nelerdir?

Psikolojik testler bireyin duygu, düşünce ve davranış gibi süreçlerini değerlendirmek ve tanımlamak amacıyla sayısal veriler haline getiren araçlardır. Psikolojik test türleri zeka, yetenek ve kişilik testleri olarak üçe ayrılır. 

Psikolojik Testlerin Tarihi Nedir?

Psikolojik testlerin tarihi M.Ö. 1200’lü yıllara dayanmaktadır. Bu dönemde Çin İmparatorluğu, psikolojik testleri toplum içindeki zeki bireyleri bulmak için askeri alanda kullanmıştır. Yaklaşık bin yıl sonra M.Ö. 200’lü yıllarda psikolojik testlerin zeka ve yeteneği ölçen ayrı testler olarak özelleştiği bilinmektedir. Modern psikolojik testler ise 1800’lü yılların ikinci yarısında ortaya çıkarak üç farklı koldan gelişimini sürdürmektedir. 

Türk tarihinde psikolojik testler Osmanlı Devleti'nin 1. Murat döneminde askeri alanda kullanılmaya başlanmıştır. 1915 yılında Binet Zeka Testi'nin çevirisi, 1932 yılında ise Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Ordu Alfa ve Ordu Beta testlerinin çevirisi tamamlanmıştır. 1937 yılında Tahsil Verim Testi'nin geliştirilmesiyle psikolojik testler ülkemizde ilk kez yatılı okula öğrenci seçmede bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde ise psikolojik testler araştırma, ölçme ve tanılama süreçlerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Psikolojik Testlerin İşlevleri Nelerdir?

Psikolojik testlerin işlevleri şu şekildedir:

• Tanılama
• Ölçme
• Araştırmalar için nesnel veri üretme
• Yordama

Psikolojik Testler Nasıl Sınıflandırılır?

Psikolojik testlerin sınıflandırılmasında şu faktörler dikkate alınır:

1. İçerik
2. Ölçtüğü davranışın niteliği
3. Testin geliştirilmesi
4. Teste verilen yanıt türü
5. Veri toplama tekniği
6. Temel felsefesi

1. İçerik

Psikolojik testlerin sınıflandırılmasında temel unsur testin ölçmeyi amaçladığı olgudur. İçeriğine göre özelleşen psikolojik testler zeka testleri, yetenek testleri ve kişilik testleridir.

2. Ölçülen davranışın niteliği

Testlerde ölçülen davranışın niteliği tipik davranış ve performans ölçümü olarak ikiye ayrılır. Zeka ya da dikkat gibi performans gerektiren olguların niteliğini ölçen testler performans testi olarak adlandırılır. Öte yandan bireyin dışadönüklük, içedönüklük gibi kişilik özelliklerini ölçen testlerin türü ise tipik davranış testidir.

3. Testin gelişimi

Psikolojik testler geliştirilirken bir kuramı temel alarak kuramsal; bilimsel olarak kanıtlanabilir olma özelliğine ampirik olarak sınıflandırılır.

4. Teste verilen yanıt türü

Psikolojik testin uygulama süreci sözel ve performans olarak ikiye ayrılır. Testin içeriğine göre bireylerden sözel cevaplar vermeleri veya bir görevi tamamlamaları istenir.

5. Veri toplama tekniği

Veri toplama tekniği, bir teste verilen cevap türüne ve testin uygulanacağı örneklemin özelliğine göre belirlenir. Örneklem, grup veya bireysel olarak belirlenebilir. Teste verilen cevaplar ise kısa-uzun cevaplardan oluşur.

6. Temel felsefesi

Bir psikolojik testin temel felsefesi testin öznel veya nesnel yapıda olmasından kaynaklanır. Öznel testler, puanlama sürecinin kişisel deneyimlere dayandığı testlerdir. Diğer yandan nesnel testlerin puanlama süreci testi tamamlayan her birey için aynıdır.

Psikolojik Testlerin Avantajları Nelerdir?

Psikolojik testlerin avantajları şu şekildedir:

• Daha ekonomik yoldan bilgi edinmeyi sağlar.
• Gözleme dayalı tekniklere kıyasla daha nesnel ve güvenilir bilgiler toplanabilir.
• Testlerden elde edilen sayısal veriler, psikolojik kavramları tanımlama olağanı verir.
• Özel yardıma ihtiyacı olan bireylerin veya özel yetenekli bireylerin keşfedilmesini sağlar.
• Bilimsel araştırmalarda süreci hızlandırır.
• Amaca uygun olarak geliştirilebilir.

Psikolojik Testlerin Dezavantajları Nelerdir?

Psikolojik testlerin dezavantajları şu şekildedir:

• Psikolojik testler kimi zaman hatalı ölçümlere neden olabilir.
• Testler, niteliğin belirli ve sınırlı bir yönünü ölçer.
• Testler bir olguyu değerlendirmede tek başına yeterli değildir, ek analiz ve yorumlama gerektirir.
• Psikolojik testler, testin uygulandığı ortamın koşullarından ve bireyin anlık performansından etkilenir.
• Testin sonuçları kişinin performansı hakkında bilgi verir ancak kesinlik taşımaz.