Psikolojik Hastalık Testleri Nelerdir?

Bireyin zihinsel ve davranışsal süreçlerinin toplumun genel ortalamasından belirgin olarak geride olması psikolojik hastalık veya psikolojik bozukluk olarak tanımlanır. Psikolojik hastalıklar farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkarak bireyin yaşamını çeşitli yönlerde etkileyen durumlardır. 

Psikolojik hastalıklar şu kategorilerde incelenir:

• Duygu durumu bozuklukları 
• Kaygı bozuklukları 
• Yeme bozuklukları 
• Nörogelişimsel bozukluklar 
• Uyku bozuklukları 
• Cinsel işlev bozuklukları 
• Kişilik bozuklukları

1. Maudsley Obsesif Kompulsif Testi

Stanley Jack Rachman ve Richard Hodgson tarafından 1977 yılında oluşturulan Maudsley Obsesif Kompulsif Testi, bireyin yineleyici zihinsel ve davranışsal süreçlerini ölçer. Takıntı hastalığı şeklinde isimlendirilen obsesif kompulsif bozukluk belirtilerini 37 soruda ölçen test, bireyin sendroma sahip olma ihtimalini üç düzeyde ölçer. Bireyin kendi kendine uygulayabileceği ve değerlendirebileceği Maudsley Obsesif Kompulsif Testi güvenilir ve geçerli bir testtir.

2. Beck Depresyon Testi

Depresyonun tanılanmasında ve düzeyinin belirlenmesinde dünyada yaygın olarak kullanılan testlerin başında gelen Beck Depresyon Testi, Aaron Beck ve Arene Weissman tarafından 1974 yılında geliştirilmiştir. Beck Depresyon Testi depresyonun zihinsel, sosyal ve bedensel belirtilerini 21 soruda değerlendiren 3 gruba ayırmıştır. Buna göre testi yanıtlayan bireyin depresyon düzeyi hafif, orta veya ağır olarak sınıflandırılabilir. Beck Depresyon Testi psikologlara uygulamada ve değerlendirmede kolaylık sağlar. Öte yandan Beck Depresyon Testi, sendromu geniş bir bağlamda ele alması nedeniyle öne çıkar.

3. Maternal Bağlanma Ölçeği Testi

Mary Ainsworth tarafından oluşturulmuş bağlanma kuramını temel alan Maternal Bağlanma Ölçeği Testi, bebeğin anne veya babası ile etkileşime girerek oluşturduğu psikolojik yapıyı ölçer. Ainsworth’ün teorisine göre bebeğin fiziksel ve psikososyal ihtiyaçlarının karşılanması olumlu, karşılanmaması durumu ise çevreyi algılamaya yönelik olumsuz inançları ortaya çıkarır. Müller tarafından 1994 tarafından geliştirilen Maternal Bağlanma Ölçeği Testi annenin ebeveynliğe alışma sürecini, bağlanma stilini ve bebek ile arasındaki iletişimi ölçer. Bireysel olarak tamamlanabilen ve değerlendirilen Maternal Bağlanma Ölçeği Testi psikologlar tarafından yorumlanır. 

4. Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği Testi

Michael Liebowitz tarafından 1999 yılında geliştirilen test, bireyin dış dünya ile girdiği sosyal etkileşimde ortaya çıkan kaygının düzeyini belirlemede yaygın olarak kullanılmaktadır. Korku ve kaçınma olarak iki bölümden oluşan Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği her bölümde 24 madde olmak üzere toplam 48 sorudan oluşmaktadır. Bireysel olarak tamamlanabilen test, ölçtüğü korku ve kaçınma davranışlarını farklı düzeylerde sınıflandırarak psikologlara yorumlama imkanı verir.

5. VİNEGRAD (Yetişkinler için Disleksi Testi)

Günümüzde kullanılan pek çok özgül öğrenme bozukluğu testine göre farklı yapıda bulunan VİNEGRAD, disleksinin varlığını evet-hayır şeklinde alınan yanıtlarla ölçer. Michael Vinegrad tarafından 1994 yılında geliştirilen ve bireyin kendisi tarafından yapılabilen test, yaygın görülen disleksi belirtilerinden meydana gelmektedir. Psikologlara disleksiyi teşhis ve değerlendirme sürecinde katkı sağlayan VİNEGRAD testine yönelik çalışmalar disleksili bireylerin 12 madde veya üstüne evet yanıtı verdiğini ortaya koymuştur.

6. Çoklu Zeka Envanteri Testi

1983 yılında Howard Gardner tarafından öne sürülen çoklu zeka kuramı, bireyin bilişsel kapasitesini farklı yeteneklere ayırmak yerine birden fazla boyutta incelemiştir. Gardner’e göre her birey sekiz farklı zeka boyutunda belirli değerlere sahiptir. Bu nedenle Gardner, bireylerin çoklu zeka envanterini kullanarak hangi boyutlarda ileri veya geliştirmeye açık olduğuna yönelik farkındalık kazanabileceğini vurgulamaktadır. Psikopatolojik bir ölçüm içermeyen Çoklu Zeka Envanteri, bireyin kendisi tarafından kolaylıkla uygulanabilecek yapıdadır. 

7. Beck Anksiyete Testi

Kaygı bozukluklarının tanı ve değerlendirme sürecinde yaygın olarak kullanılan Beck Anksiyete Testi, Aaron Beck tarafından 1988 yılında geliştirilmiştir. İlk versiyonu 21 maddeye yönelik 3 farklı düzeyde cevaplardan oluşmaktadır. 1993 yılında yapılan çalışmalar sonucu maddelere yönelik cevapların düzeyi dörde çıkarılmış ancak puanlama sisteminde değişiklik yapılmamıştır. Anksiyete düzeyini ölçmek için kullanılan test bireyin kendisi tarafından uygulanabilir ve puanlanabilir. Ruh sağlığı uzmanları tarafından sıkça kullanılan Beck Anksiyete Envanteri kaygı belirtilerini geniş bir bağlamda değerlendirir.

Psikolojik Testler Nerede Uygulanır?

Günümüzde kullanılan psikolojik testlerin birçoğu uygulama sırasında zihinsel ve fiziksel performans gerektiren testlerden oluşur. Bu nedenle testin uygulandığı ortam aşırı gürültüden, ışıktan, nesnelerin kalabalığından ve diğer dikkat dağıtıcı faktörlerden arındırılmış, sade bir yapıda olmalıdır. Öte yandan bu yalınlık testin yapıldığı odanın aşırı sessiz olmasını gerektirmez. Normalden fazla sessizlik de gürültü gibi dikkat dağıtıcı ve bireyin test sırasındaki performansını düşüren etmenlerdendir. 

Performans testlerinin yanı sıra ortamdan bağımsız şekilde uygulanabilecek psikolojik testler vardır. Bu testlere örnek olarak kişilik envanterleri veya farklı psikolojik olguların düzeyini ölçen testler gösterilebilir. 

Psikolojik Testler Nasıl Uygulanır?

Psikolojik testler amaca yönelik geliştirilen ve uygulanan ölçme araçlarıdır. Psikolojik testler uygulama yöntemlerine göre iki farklı kategoride sınıflandırılır. Bu sınıflandırmalar bireyin performans göstermesi gereken görevlere sahip testler ve kalem-kağıt testleri olarak nitelendirilir. Kalem kağıt testleri tutum, inanç veya davranışlara yönelik olarak hazırlanan, bireyin her türlü ortamda ve koşulda kendi başına uygulayabileceği basit yönergeye sahip olan testlerdir. Bu testler genellikle kağıt üzerinde ve kalemle işaretleme yapılarak uygulanır. Kağıt kalem testlerinin puanlaması ve değerlendirmesi bireysel olarak yapılabilir. 

Sözel olarak ifade edilemeyen veya somut olarak ölçülemeyen psikolojik veya psikopatolojik olgular, spesifik ve ayırıcı olarak hazırlanmış testler yardımıyla ölçülebilir. Bu olgulara örnek olarak bireyin dikkat, zeka ve yaratıcılık gibi zihinsel süreçleri örnek gösterilebilir. Performans testi olarak nitelendirilen bu testlerin her biri diğerinden farklı ve özelleşmiş görevlere sahiplerdir. Performans testlerinin uygulama, puanlama ve değerlendirme süreçleri birbirinden farklılık gösterir. Bireyin, ortamın ve uygulamayı yönetecek ruh sağlığı uzmanının sürece olan etkileri test sonucunda elde edilecek puanın değişmesine neden olabilir. Bu nedenle performans testi bireysel olarak uygulanamaz.

Psikolojik Testler Kim Tarafından Uygulanır?

Psikolojik testler ruh sağlığı uzmanları tarafından farklı zihinsel ve davranışsal olguların tanımlanması veya değerlendirilmesi amacına yönelik olarak kullanılır. Performansa dayalı psikolojik testler ölçmeyi amaçladığı olguya yönelik olarak belirli bir kuramsal yapıya göre oluşturulan testlerdir. Bu testlerin uygulama, puanlama ve değerlendirme süreci mesleki yeterliliğin yanı sıra ölçme aracına yönelik eğitimlerin tamamlanmasını gerektirir. Bu nedenle bireyin zeka, yaratıcılık, dikkat veya algı süreçlerindeki performansını değerlendiren testler psikologlar tarafından yapılır. Diğer yandan tutum, inanç ve davranışı ölçen psikolojik testler ise uygulama, puanlama ya da değerlendirme süreçlerindeki kolaylık nedeniyle bireyin kendisi tarafından yapılabilir.