Obsesif Nedir?

Bir konu hakkında yoğun kaygı uyandıran kalıcı ve tekrarlayıcı düşüncelere sahip kişiler obsesif olarak tanımlanır. Bu kişilerin kaygılı duygu, düşünce ve davranışlarına ise obsesyon adı verilir.

Obsesif Ne Demek?

Belirgin kaygı, sıkıntı ya da rahatsızlığa neden olan dürtüsel ve uygunsuz düşüncelere sahip bireyler obsesif olarak tanımlanır. Obsesyon olarak adlandırılan bu düşünceler bir fikir, görüntü veya dürtü olabilir. Obsesyonlar genellikle bireyin kontrolü dışında ortaya çıkarlar. Obsesif kişilerde temizlik, din, cinsellik, şüphecilik, düzen ya da saldırganlığa yönelik obsesyonlar yaygın olarak görülür.

Obsesyonların temelinde yoğun anksiyete ve tehlike algısı yer alır. Bu nedenle bireyler düşünceyi bastırma veya dürtüyü görmezden gelmek için yoğun çaba sarf ederler. Öte yandan birey obsesyonları bastırmak ve tehlikeleri önlemek için tekrarlı ve katı davranışlar sergiler. Obsesif kişilerin bu davranışlarına ise kompulsiyon olarak adlandırılır. Kompulsiyonlara temizliğe yönelik obsesyonu olan bireyin vücudunu ya da nesneleri yıkaması ve düzene yönelik obsesyonu olan bireyin nesneleri belli bir kurala göre düzenlemesi örnek olarak gösterilebilir. 

Obsesif Psikoz Nedir?

Son yıllarda şizo-obsesif bozukluğu olarak adlandırılan obsesif psikoz, bireyin şizofreni ve obsesif kompulsif bozukluk tanılarına aynı anda sahip olması olarak tanımlanır. Obsesif psikoz on yıllardır literatürde yer almasına rağmen tanısal bir alt tip değildir. 

Obsesif psikozun ortaya çıkması için bireyin sahip olduğu obsesyonların şizofreni belirtilerinden önce var olması gerekli değildir. Obsesif belirtiler şizofreniden önce, sonra veya şizofreni ile birlikte ortaya çıkabilir. Şizofreniye sahip bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarında bozulmalar görülür. Bu bozulmalar halüsinasyonlar, hezeyanlar ve psikozlara neden olur. Bireyin gördüğü gerçek olmayan sanrılar tekrarlayıcı psikotik düşünceleri ortaya çıkarır. Obsesif kompulsif bozukluğun neden olduğu obsesyonlar ile psikotik belirtiler arasındaki ayrım ancak uzmanlar tarafından değerlendirilebilir. Yapılan çalışmalar şizofreni hastalarında obsesif psikozların görülme sıklığını %1.1-3.5 olarak belirtmektedir. Diğer yandan obsesif psikoz için belirgin bir risk grubu yoktur.

Obsesif Psikoz Belirtileri Nelerdir?

Obsesif psikoz belirtileri şunlardır:

• Görsel veya işitsel halüsinasyonlar
• Hezeyanlar
• Psikoz
• Tekrarlayıcı davranışlar
• Nörolojik bozulmalar
• Kaygılı düşünceler
• Sosyal izolasyon
• Duygudurum bozuklukları

Obsesif Psikoz Nasıl Tedavi Edilir?

Obsesif psikozun tedavisinde farmakoterapiler yaygın olarak kullanılır. İlaç kullanımı ile belirtilerin azalması ve psikotik atakların önlenmesi hedeflenir. Öte yandan psikoterapi yöntemleri de obsesif psikozun tedavisinde kullanılan tekniklerdendir. Psikoterapi yöntemleri ile bireyin zihinsel farkındalığı arttırılarak obsesif psikozla başa çıkma yollarının geliştirilmesi hedeflenir. Fakat şizofreni hastalarının düşük içgörüye sahip olması psikoterapiye katılım oranını düşürür. Bu durum tedavinin başarı oranını olumsuz yönde etkiler.

Obsesif Depresyon Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireylerde genellikle farklı psikolojik sendromlar da ortaya çıkar. Bu bozuklukluklardan en sık görüleni ise depresyondur. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireylerin 2/3'ü majör depresyon tanısı almaya yetecek kadar depresif belirtiye sahiptir. Depresyonun varlığı bireyin obsesyon ya da kompulsiyonlarının sıklığını, şiddetini ve çeşitliliğini arttırarak hastalığın kronikleşmesine neden olur. Bu durum hastaların tedavi başarısını ve hastalığın ilerleyen aşamalardaki sürecini olumsuz etkiler. Obsesif depresyona sahip bireylerde madde kullanımı, alkolizm, anksiyete ve intihar görülebilir.

Obsesif Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Obsesif depresyon belirtileri şunlardır:

• Yoğun üzüntü, suçluluk, pişmanlık gibi düşünceler
• Hayattan zevk alamama (anhedoni)
• Günlük işlerde işlev kaybı
• Sosyal ilişkilerde geri çekilme
• Enerjik hissetmeme
• Kısa sürede belirgin kilo değişimleri
• Uyku problemleri
• Tekrarlayıcı ve istenmeyen kaygılı düşünceler
• Kaygılı düşünceleri bastırmak için tekrarlı davranışlar

Obsesif Depresyon Nasıl Tedavi Edilir?

Obsesif depresyonun tedavisinde farmakoterapiler ve psikoterapi yöntemleri uygulanır. İlaç tedavisi ile bireyin belirtilerinin azaltılması, önlenmesi ve ortadan kaldırılması hedeflenir. Obsesif depresyonun tedavisinde ilaç tedavileri depresyonu ortadan kaldırabilir ancak obsesif kompulsif bozukluğun ortadan kaldırılması için psikoterapi yaklaşımlarının kullanımı gereklidir. Psikoterapi yaklaşımları bireyin zihinsel ve davranışsal süreçlerini düzenleme becerisini kazanmasını amaçlar. Psikoterapi ile zihinsel farkındalık kazanan birey, bozukluk belirtilerinin azalması ile eski yaşamına yeniden kavuşur. Obsesif depresyonun tedavisinde yaygın olarak kullanılan psikoterapi yaklaşımları bilişsel davranışçı terapi ve bütüncül terapi yöntemleridir.

Cinsel Obsesif Nedir? 

Obsesif kompulsif bozukluğun temelinde sıkıntı verici, tekrarlayıcı ve istenmeyen düşünceler yer alır. Bu tekrarlayıcı düşüncelerin içeriği yaygın olarak dine, düzene, temizliğe ve cinselliğe yönelik dürtülerden oluşur. Tekrarlayıcı olarak ortaya çıkan düşünceleri yaygın olarak cinsel dürtülerden oluşan bireylere cinsel obsesif adı verilir. Cinsellik, obsesif kompulsif bozukluğun bir alt türü değildir. Cinsel obsesif bireyler cinsel dürtülerini bastırmak veya engellemek için yoğun çaba sarf ederler. Öte yandan bu kaygı verici cinsel dürtülerin olumsuz sonuçlarından korunmak için çeşitli davranışlarda bulunurlar.

Cinsel Obsesif Belirtileri Nelerdir? 

Cinsel obsesif bireylerin belirtileri şu şekildedir:

• Sapkın davranışlar
• Pedofili
• Aşırı kuşkucu düşünceler
• Güven ihtiyacı
• Kendini kontrol edememeye yönelik korku
• Kaygı ve belirsizlik duygusu
• Cinsel etkileşimden kaçış

Cinsel Obsesif Nasıl Tedavi Edilir?

Cinsel obsesyonlara sahip bireylerin tedavisinde farmakoterapiler ve psikoterapiler kullanılır. İlaç tedavileri cinsel dürtülerin, düşüncelerin ve kompulsiyonların etkisini azaltarak bireyin yaşam kalitesini arttırır. Öte yandan psikoterapiler obsesif kompulsif bozukluğu zihinsel ve davranışsal olarak ele alarak bireyin belirtilerini ortadan kaldırmayı veya hafifletmeyi hedefler. Cinsel obsesif bireylerin tedavisinde etkin olarak kullanılan psikoterapi yaklaşımları bilişsel davranışçı, cinsel ve bütüncül terapilerdir.

Obsesif Anksiyete Nedir?

Obsesyonlar zihinsel süreçlerde bozulmalara yol açarak yineleyici anksiyeteye neden olan düşüncelerdir. Obsesyonlarla ortaya çıkan kaygı kompulsif olarak adlandırılan kaygıyı azaltıcı davranışlara neden olur. Obsesif kompulsif bozukluk içeriğine göre sınıflandırılan farklı türlere sahiptir ancak anksiyetenin sendromun temelinde yer alması nedeniyle obsesif anksiyete bir tür olarak tanımlanmaz.

Obsesif Anksiyete Belirtileri Nelerdir? 

Obsesif anksiyetenin belirtileri şunlardır:

• Kaygılı düşünceler
• Tekrarlayıcı davranışlar
• Depresyon
• Kontrol kaybı düşünceleri

Obsesif Anksiyete Nasıl Tedavi Edilir?

Obsesif kompulsif bozukluğun temelinde yer alan tedavi yöntemleri obsesif anksiyete için de geçerlik gösterir. Buna göre farmakoterapiler veya psikoterapiler obsesif anksiyetenin tedavisinde kullanılır. Diğer yandan kendine yardım kitapları ve sosyal destek de obsesif anksiyetenin tedavisini olumlu etkileyebilir.

Obsesif Aşk Nedir?

Obsesif aşk, bireyin aşık olduğunu düşündüğü kişiye karşı tekrarlanan, istenmeyen sıkıntı verici sevgi biçimidir. Bireyin aşık olduğu kişiye karşı ortaya çıkan obsesyon düşünce ve davranışlarda bozulmalara yol açar. Obsesif aşka sahip bireyler sevdiği kişileri takıntılı bir biçimde korumaya veya bir nesne gibi kontrol etmeye çalışabilir. Obsesif aşk için bilimsel bir tanımlama olmamasına rağmen genellikle psikolojik bozukluklara yol açar. Bu bozukluklar başlıca depresyon ve kaygı problemleridir. 

Obsesif aşkın belirtileri sıklıkla bireyin aşık olduğu kişi tarafından reddedilmesi ile başlar. Bireyin reddedilmesiyle aşık olduğu kişiye karşı aşırı sevgi, sahiplenici düşünceler ya da eylemler, kişi hakkında takıntılı düşünceler, koruma ihtiyacı ve kişiler arası etkileşimler üzerinde aşırı kıskançlık belirtileri görülebilir. Obsesif aşk düşük benlik saygısı ve erken dönemde oluşan şemaların hatalı gelişimi ile açıklanır.

Obsesif Düşünce Nedir?

Obsesif düşünce, istemsiz şekilde uygunsuz olarak beliren, bireyi tedirgin eden, tekrarlayıcı dürtü, duygu ve düşüncelerdir. Bu duygu ve düşünceler bireyin yaşamının farklı alanlarını çeşitli düzeylerde etkileyerek hayat kalitesini düşürür.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

Dürtü kontrol bozuklukları altında sınıflandırılan obsesif kompulsif bozukluk gen aktarımı ile ebeveynden çocuğa geçen bir sendromdur. Obsesif kompulsif bozukluk genetik bir sendrom olsa da ölüm, cinsel sıkıntılar, gebelik ve travmatik olaylar gibi çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar. Obsesif kompulsif bozukluğun temelinde obsesyonlar ve kompulsiyonlar yer alır. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireylerin %75-80’inde obsesyonlar ve kompulsiyonlar birlikte görülür. Obsesyon istenmeden gelen, bireyi tedirgin eden, tekrarlayıcı dürtü ve düşünceler olarak tanımlanır. Kompulsiyon ise bireyin obsesyonları bastırmaya veya engellemeye çalıştığı yineleyici davranışsal ya da zihinsel süreçlerdir. Obsesyona örnek olarak bireyin özel güvenlikler tarafından korunan bir sitede oturmasına karşın tehlikede olduğuna yönelik yoğun kaygı duyması gösterilebilir. Kompulsiyona ise bireyin obsesyonu gidermek için evinin kapısına fazladan kilit yaptırarak bu kilitleri belli bir sırayı izleyerek ve titizlikle kilitlemesi örnek gösterilebilir. 

Obsesif Kompulsif Bozukluk Çeşitleri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozukluk çeşitleri şunlardır:

• Şüphe/kontrole yönelik obsesif kompulsif bozukluk
• Düzen/simetriye yönelik OKB
• Uygunsuz düşünceye (dinsel, cinsel, saldırgan) yönelik OKB
• Batıl düşünce nedenli obsesif kompulsif bozukluk
• İstifleme nedenli obsesif kompulsif bozukluk

Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Birçok kişide görülen obsesif kompulsif bozukluk belirtileri şu şekildedir:

• Kontrol edilemeyen kaygılı düşünceler
• Kaygılı düşüncelerin ortaya çıkardığı kalıp ve tekrarlayıcı davranışlar
• Kaygılı düşünce ve davranışları normalleştirme
• Kişiler arası iletişimde bozulmalar
• Duygudurum bozuklukları
• Sosyal hayata karşı ilgisizlik
• Okul veya iş yaşamında işlev kaybı
• Kontrolcü davranışlar
• Sosyal çevreden ve etkileşimden korkma
• Yoğun suçluluk, endişe ve kuşkuculuk duyguları

Obsesif Kompulsif Bozukluk Hastalığı Kimlerde Görülür?

Obsesif kompulsif bozukluk toplumun her kesiminde görülen yaygın bir sendromdur. Obsesif kompulsif bozukluk genel toplumun %2.5’inde görülür. Bu orana göre her 50 kişiden biri obsesif kompulsif bozukluğa sahiptir ancak belirtilerin şiddetli olmaması nedeniyle sendrom fark edilemeyebilir. Obsesif kompulsif bozukluğun görülme sıklığı kadınlarda daha yüksektir. Bu nedenle kadınlar obsesif kompulsif bozukluk için öncelikli risk grubunda yer alırlar. 

Obsesif kompulsif bozukluğun ortaya çıkma yaşı ortalaması 21’dir. Obsesif kompulsif bozukluk erkeklerde 22, kadınlarda ise 19 yaşında görülmeye başlar. Öte yandan bozukluğun belirtileri ilk kez 8-12 yaşlarında ortaya çıkar. 

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedenleri Nelerdir?

Birçok kişinin hayatını etkileyen obsesif kompulsif bozukluğun nedenleri şunlardır:

• Serotonin düzeyinde bozulmalar
• Beyin yapısında farklılıklar
• Çevresel faktörler
• Psikososyal etmenler
• Kişilik özellikleri

Obsesif Kompulsif Bozukluk Teşhisi Nasıl Konulur?

Obsesif kompulsif bozukluğun teşhisi ruh sağlığı uzmanları tarafından konulur. Obsesif kompulsif bozukluğun teşhisinde gözlem görüşme yöntemleri kullanılır. Öte yandan psikolojik ve nöropsikolojik testler obsesif kompulsif bozukluğun teşhis sürecinde kullanılır. Teşhis sürecinde yaygın olarak Obsesif ve Kompulsif Belirti Ölçeği, Maudsley Obsesif-Kompulsif Testi, Boyutsal Obsesif Kompülsif Bozukluk Ölçeği ve Yale Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği kullanılır.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi Nasıl Yapılır?

Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde farmakoterapiler ve ilaç tedavileri kullanılır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan ilaçlar belirtileri azaltarak yaşam kalitesini arttırmayı hedefler. Obsesif kompulsif bozukluk zihinsel süreçlerde meydana gelen değişimlerden kaynaklanır. Bu nedenle ilaç tedavileri obsesyonları ve kompulsiyonların yalnızca etkisini azaltır. Obsesif kompulsif bozukluk belirtilerinin ortadan kaldırılmasında kullanılan başlıca tedavi yöntemi psikoterapilerdir. Bilişsel davranışçı terapi obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde yaygın olarak kullanılan psikoterapi yöntemidir.

Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımına göre obsesif kompulsif bozukluğun temelinde zihinsel süreçler vardır. Birey bu süreçleri düzenleyemez ise engellenemeyen davranışları ortaya çıkar. Seanslarda obsesyonları ve kompulsiyonları ortaya çıkaran zihinsel süreçlere odaklanan terapist, seans dışında birey tarafından yapılması beklenen davranışçı ödevler oluşturur. Bu ödevler, zihinsel olarak hastalık ile başa çıkma yollarını öğrenen bireyin davranışlarını düzenlenmesini ve düşünce-davranış ilişkisini anlamasını kolaylaştırır. Öte yandan psikoterapi sürecinin başarısı ve uzunluğu bireyin motivasyonu, bozukluğun seyri, verilen ödevlerin düzgün ve eksiksiz yapılması gibi faktörlerden etkilenir. 

OKB Hastasına Psikoterapi Uygulanır mı?

Psikoterapi yaklaşımları OKB hastalarının tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Psikoterapi, obsesif kompulsif bozukluk belirtilerinin ortadan kaldırılmasında veya önlenmesinde ilaç tedavisine göre daha etkili bir yöntemdir. Düşünce ve davranış ilişkisinin ele alındığı psikoterapi sürecinde bireyin obsesif kompulsif bozukluk ile nasıl mücadele etmesi gerektiğine yönelik farkındalık kazandırılır. 

Obsesif Takıntı Nedir?

Obsesif takıntı, sürekli tekrar eden ve engellenemeyen düşüncelerin zihinsel süreçlerde bozulmalar yaratarak kaygıya neden olmasıdır. Ayrıca obsesyon ile takıntı aynı anlamlara gelmektedir. Her iki kavram da bir davranışın ya da düşüncenin sürekli tekrar edildiği durumlar için kullanılır.