Nöropsikoloji Nedir?

Psikoloji, insanların ve hayvanların  zihinsel ve davranışsal süreçlerini farklı bağlamlarda inceleyen bilim dalı olarak tanımlanır.  

Doğası gereği karmaşık yapıda olan canlıların bu süreçlerini tek bağlamda değerlendirmek imkansızdır. Bu nedenle psikoloji birbiri ile bağlantılı ancak farklı amaçlara sahip alt disiplinlere bölünmüştür. Bunlara örnek olarak Klinik Psikoloji, Sosyal Psikoloji, Trafik Psikolojisi, Endüstri Örgüt Psikolojisi, Spor Psikolojisi ve Nöropsikoloji gösterilebilir.

Nöropsikolojinin Kısaca Tarihi

Descartes’tan önce insanoğlu ruh ve bedene yönelik farklı açıklamalara sahipti. Descartes ruhun beden ile bağlantılı olduğunu söyleyerek Etkileşimci Dualizm görüşünü ortaya attı. Daha sonraları Galvani, Helmholtz, Müller, Flourens’in çalışmaları insan beyninin önemini ortaya koyar. Broca’nın konuşmadan sorumlu beyin bölgesini bulması ile beyne olan ilgi artar. Bu ilgi Fritsch ve Hidzig’in beynin bölümlerini araştırmaya başlamasına, Penfield’ın beynin haritasını çıkarması ile sonuçlanır. 19. yüzyıl sonlarında beyin; artık araştırmayı bekleyen ancak teknolojik olarak buna henüz hazır olmadığımız bir organ olarak Nöropsikolojinin ortaya çıkmasını bekleyecektir. Görüntüleme sistemlerinin gelişmesine kadar geçen sürede ise kuramsal bilgi ilerledi. Skinner, Thorndike, Pavlov önderliğinde Davranışçı ekol; Ellis ve Beck önderliğinde Bilişselcilik öne çıktı.20. yüzyılın sonlarına gelindiğinde teknolojideki beklenen gelişmeler, karanlık noktaları aydınlatmak için bir araç haline geldi. Görüntüleme sistemleri, tıpta yaşanan gelişmeler ve güçlü etik kuralları Nöropsikolojinin önünü açan diğer etkenler oldu. Bugün pek çok bilgiye sahip olduğumuz ancak psikoloji alanında henüz çok yolumuz olduğu açıkça görülmekte.

Nöropsikoloji Neyi Amaçlar?

Nöropsikolojinin amaçları şu şekildedir:

• Zihinsel süreçler: Nöropsikoloji, insanın zihin yapısını; farklı görevler sırasındaki performansını gözlemleyerek anlamaya çalışır. Zihindeki performans gerektiren görevler dikkat, problem çözme, düşünme, hafıza, algılama gibi süreçleri içerir.
• Beynin fizyolojisi: Nöropsikoloji, çeşitli görüntüleme araçları ile sağlıklı bir beynin fizyolojik yapısını inceler. Beynin çalışma mantığını ve bileşenlerini araştırır.
• Hastalıkların beyinle ilişkisini incelemeyi, tanı ve tedavi sürecine katkıda bulunmayı amaçlar.
• Hastalıkların tanı sürecinde kullanılacak araçları ve teknikleri geliştirmeyi amaçlar. 

Nöropsikoloji, bilimdeki kümülatif ilerleyişin yanında teknolojideki gelişmeler ile yeni ölçüm araçları ve yöntemlerini kullanarak yakın tarihe kadar insanlığın en büyük bilinmezlerinden olan insan beynini ve süreçlerini incelemeyi amaçlar.

Nöropsikolojinin Çalışma Alanları Nelerdir?

İnsan zihninin anlaşılmasında dört temel yaklaşım vardır. Bu yaklaşımlar birbiri ile oldukça etkileşimli olsalar da birbirinden farklı amaçları ve yöntemleri olduğu karıştırılmaktadır. 

• Nöropsikoloji: İnsan zihnini davranışsal kanıtlara bağlı olarak inceler. Çoğunlukla kuramsal bir yöntem takip eder.
• Klinik nöropsikoloji: Doğuştan veya sonradan oluşan zihinsel hasarlarlı bireyler ile çalışarak sağlıklı insan zihnini araştırırlar.
• Bilişsel nörobilim: Nöropsikoloji gibi davranışsal kanıtlardan yola çıkarlar ancak daha uygulamalı bir alandır. Görüntüleme sistemleri gibi teknikleri kullanırlar.
• Hesaplamalı bilişsel bilim: Diğer disiplinlerle birlikte çalışarak yapısal zihin modelleri oluşturma üzerine çalışır. Yapay zeka, makine öğrenmesi, biyoloji bu alanlara örnek olarak verilebilir.

Nöropsikoloji Yöntemleri Nelerdir?

Zihinsel süreçlerle davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen nöropsikoloji, bireyden aldığı bilgiyi kullanarak yorumlama yapar. Yorumlamada kullanacağı verileri ise kendine özgü yöntemlerle elde eder.

Nöropsikolojinin kullandığı yöntemler şu şekildedir: 

• Gözlem ve görüşme: Gözlem görüşme psikoloji biliminin temel tekniklerindendir. Tüm alt disiplinlerde sıklıkla kullanılır. Elde etmek istenilen bilginin karşılıklı konuşarak veya psikolog tarafından izlenmesiyle ulaşılır.
• Nöropsikolojik testler: Gözlem ve görüşmenin yetersiz kaldığı veya teknik olarak veri elde etmesi mümkün olmayan durumlar olabilir. Örneğin bir bireyin dikkat süresi, stres seviyesi veya algılanan görme alanı gözlem görüşme ile elde edilemez. Bu durumlarda nöropsikolojik testler kullanılır. Testler yetişkinler ve çocuklar için farklılık gösterebilir.

Nöropsikolojinin sık kullandığı bazı nöropsikolojik testler şunlardır:

• Stroop Testi (Dikkat Performansı)
• Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi (Kısa Süreli Bellek Performansı)
• Bender Gestalt Motor Algı Testi
• Wisconsin Kart Eşleme Testi (Perseverasyon Etkisi)
• Wechler Bellek Testi (Kısa Süreli Bellek Performansı)
• Benton Çizgi Yönünü Belirleme Testi (Görsel Algılama Performansı) 

Nöropsikolojinin Kullandığı Görüntüleme Araçları Nelerdir?

Bazı durumlarda gözlem görüşme teknikleri ve nöropsikolojik testler bir değerlendirme yapmak için yeterli veri elde etmede yetersiz kalabilir. Teknolojinin gelişmesiyle geçmişte yaşayan Nöropsikolojinin öncü bilim insanlarının ulaşamadığı verilere farklı teknikler kullanarak artık ulaşılabilmektedir. Her disiplinin sık kullandığı teknik farklı olsa da nöropsikoloji uzmanları veri yorumlama yeteneğine sahiptir.

Nöropsikolojinin kullandığı görüntüleme araçları şunlardır:

• Elektroensefalografi (EEG): Temel olarak beyindeki elektrik aktivitesini yüzeyden kaydederek beyin fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): Kimyasal bir izleyici aracılığıyla beyin dokusunun ve yapısının görüntülenmesinde kullanılır
• Manyetik Rezonans (MR): Büyük mıknatıslardan oluşan bir tarayıcı yardımıyla belirli frekanstaki radyo dalgaları kullanılarak istenilen bölgede inceleme yapılır. Bunun sonucunda dokunun sağlığı veya dokudaki sağlıksız alanın belirlenmesinde rol oynar.
• Manyetoensefalografi (MEG): Beyinde yer alan hücreler olan nöronların aktivasyonunda oluşan manyetik alanlar ölçülür.

Nasıl Nöropsikolog Olunur? Nöropsikolog Olmak için Ne Yapmak Gerekir?

Üniversitelerin Psikoloji Bölümü'nden lisans derecesiyle mezun olan kişiler, nöropsikoloji ve nörobilim gibi çeşitli programlara başvurarak nöropsikolog olabilirler.

Nöropsikolog Nedir?

Nöropsikolog, beyin ve sinir sistemi işlevlerinin insan davranışına ve bilincine olan etkisini inceleyen bilim insanıdır.

Nöropsikoloji beyin fonksiyonlarını ve beynin yapısını göz önünde bulundurarak insanların eylemlerini mercek altına almaktadır. Nöropsikolog olarak çalışan kişiler, bilişsel düzeyde ortaya çıkan problemlerin çözülmesi için araştırmalar yürütmektedir. Bilişsel düzeyde ortaya çıkan problemlerin saptanmasında çeşitli psikolojik testler uygulanmaktadır. Uygulanan bu psikolojik testler nöropsikoloji alanında uzman bir nöropsikolog tarafından gerçekleştirilmektedir.

Nöropsikologlar Ne İş Yapar?

Nöropsikologlar şu işleri yapar:

• Hastanelerde uzmanlık
• Robotik kodlama çalışmalarında danışmanlık
• Yapay zeka ve makine öğrenmesi çalışmalarında danışmanlık
• Rehabilitasyon süreçlerinde uzmanlık
• Araştırma laboratuvarlarında uzmanlık (otizm, asperger sendromu vb. alanlar)
• Üniversitelerde akademik personel

Nöropsikoloji multidisipliner çalışmaya açık bir daldır bu nedenle nöropsikologlar farklı bilim dalları ve iş kollarıyla birlikte çalışabilir. Nöropsikologlar bilişimden psikolojiye kadar birçok alanda istihdam edilebilir. 

2021 Yılı için Nöropsikolog Maaşları Ne Kadar?

2021 yılı için geçerli olan nöropsikolog maaşları ortalama 6000 ile 10.000 TL arasındadır.

Nöropsikolog maaşlarını etkiyen faktörler arasında kişinin iş deneyimi, eğitim düzeyi, yabancı dil becerisi bulunur. Diğer yandan kişinin akademik bilgiye hakimiyeti, ekip çalışmasına yatkınlığı gibi faktörlerin de etkisinden söz edilebilir.