Eğitim Yazıları

Montessori Nedir?

Serap Ilgın

İçerik Editörü

03 Eylül 2022

Montessori, Maria Montessori’nin 1900’lü yılların başında geliştirdiği, çocuğun keşfetmesini destekleyen, oyunu temel alan, iş birliğine dayalı bir eğitim sistemidir. Montessori eğitim sistemi, çocuğu bir birey olarak görür ve bilgiyi deneyim yoluyla öğrenmesini sağlar.

Montessori, eğitim felsefesi dalı olarak da incelenen bir alandır. Montessoriye göre öğretmen öğreten değil, çocuğun keşfetmesini sağlayan bir rehberdir. Montessori, hem evde hem de okulda kullanılabilir. Bu yüzden Montessori eğitim sisteminin sadece öğretmenler tarafından değil ebeveynler tarafından da öğrenilmesi önemlidir.

Montessori Ne Demek?

Montessori çocukların öğrenme kapasitelerine ve yöntemlerine uygun olacak şekilde, çocuğa özel öğrenim yönteminin geliştirilmesi hakkında savları olan bir teoridir.

Montessori, İtalyan pedagoji uzmanı Maria Montessori tarafından geliştirilmiştir. Montessori her çocuğun farklı olduğu fikrini merkeze alan bir pedagojik yaklaşımdır. Montessori yaklaşımına göre çocukların öğrenme sürecinde aktif olması için onların keşfederek öğrenmesini teşvik eden özel etkinliklerden yararlanılmalıdır.

Montessori Eğitim Felsefesi Nedir?

Montessori eğitim felsefesi, çocuğun öğrenmeye açık bir yapıda olduğunu kabul eden ve çocuğun önceden hazırlanmış bir ortamda keşfetmesini desteklemek gerektiğini belirten bir felsefedir. Montessori eğitim felsefesi, çocuğun içindeki öğrenme isteğinin açığa çıkarılması için eğitim ortamının değiştirilmesi gerektiğini savunur.

Montessori eğitim felsefesinin uygulandığı okullarda çocuğun bol bol etkinlik yaparak, oyun yolu ile öğrenmesi sağlanır. Montessori eğitim felsefesine göre eğitim yapan okullar farklı gelişim alanlarına yönelik bir dizi etkinlik düzenler. Bu etkinlikler çeşitli Montessori materyalleri kullanılarak yapılır. Çocuk bu materyaller ve etkinlikler aracılığıyla bilgiyi kendisi keşfederek öğrenir. Bu sırada öğretmenin görevi ise çocuğun keşfetmesini desteklemek ve onun özgür olmasını sağlamaktır.

Montessori Yaklaşımının Temel Özellikleri Nelerdir?

Montessori yaklaşımının temel özellikleri şunlardır:

Farklı yaş gruplarındaki çocukların bir arada eğitim alması sağlanır.
Montessori yaklaşımında “her çocuk özeldir” anlayışı hakimdir.
Yaparak yaşayarak öğrenme esastır.
Montessori yaklaşımının ayırt edici özelliklerinden biri de çocuğu birey olarak kabul etmesidir.
Çocuğun öğrenmeye açık ve meraklı bir yapıda olduğu düşüncesi temel alınır.
Montessori sınıflarında Montessori materyalleri ile eğitim yapılır.
Montessori materyalleri çocuğun ilgisini çekecek bir özelliğe sahip olmalıdır.
Montessori materyalleri ile çalışmadan önce çocuğun çalışmak isteyip istemediği sorulur.
Montessoride çocuğun sorumluluk bilinci kazanması sağlanır.
Montessori yaklaşımında çocuğa yaptığı hataları düzeltmesi için izin verilir.
Çocuğa seçme özgürlüğü tanınır.
Çocuğun bilgiyi oyun ve etkinlikler yoluyla öğrenmesi sağlanır.
Montessori sınıfları, Montessori eğitim felsefesine uygun şekilde hazırlanmıştır.
Montessori sınıflarında materyaller çocuktan gizlenmez, onun erişebileceği bir yere koyulur.
Günlük yaşam ile ilişkiler kurarak eğitim yapılır.
Montessori yaklaşımında çocuğun gelişim ihtiyaçları bir motivasyon aracı olarak kullanılır.
Öğretmen, çocuğu yaptığı hatalardan dolayı uyarmak yerine ona doğruyu keşfetmesi için yol gösterir.
Montessoride öğretmen bilgiyi anlatan değil, keşfettiren bir özelliğe sahiptir.

Montessori Yaklaşımının Temel İlkeleri Nelerdir?

Montessori yaklaşımının temel ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:

Montessoride açık hareketlilik ve zarafet ilkesi esas alınır.
Montessori yaklaşımında çocuğa seçme hakkı verilir.
Çocuğun öz disiplin kazanması sağlanır.
Çocuğun içindeki öğrenme isteği açığa çıkarılmalıdır.
Çocuk keşfetmeyi seven, meraklı bir birey olarak kabul edilir.
Montessori yaklaşımında çocuk birey olarak kabul edildiği için onun özgürlüğüne önem verilir.
Çocuğun odaklanması ve dikkatini kendi kendine toplaması sağlanır.
Çocuğun iç motivasyonunu kazanması amaçlanır.
Montessoride çocuğun sorumluluklarını başkasının uyarmasına gerek kalmadan yerine getirmesi sağlanır.
Çocuğun bireyselliği ve bağımsızlığı önemsenir.
Çocuğun hem kendine hem de diğerlerine karşı saygı duyması sağlanır.
Montessori yaklaşımında estetiklik ilkesi uygulanır.

Neden Montessori Yaklaşımı Kullanılmalıdır?

Montessori yaklaşımı; çocuğun bireyselliğini kazanmasını, içsel motivasyon ve sorumluluk bilinci edinerek başkalarının uyarmasına gerek kalmadan görevlerini yerine getirmesini sağlamak gibi nedenlerden ötürü kullanılmalıdır. Montessori yaklaşımı çocuğun daha kalıcı bir öğrenme süreci geçirmesini, bilgiyi kavrayak öğrenmesini sağladığı için de kullanılması gereken bir eğitim sistemidir.

Montessori Araç Gereçleri Nedir?

Montessori araç gereçleri, çocuğun gelişimini ve keşfetme arzusunu destekleyecek şekilde önceden hazırlanan özel Montessori materyalleridir. Montessori araç gereçleri; Montessori sınıflarında ve evde kullanılmak üzere tasarlanmakta olup ahşap küpler, kulplu silindirler, kuleler, ses tüpleri, bölme tablası, boncuklar, harf kartları gibi materyallerdir.

Montessori Eğitim Materyalleri Nelerdir?

Montessori eğitim materyalleri beş başlık altında incelenmekte olup şu şekilde sıralanabilir:

Montessori günlük yaşam materyalleri
Montessori duyu materyalleri
Montessori matematik alanı materyalleri
Montessori dil gelişimi materyalleri
Montessori kozmik alan materyalleri

1. Montessori Günlük Yaşam Materyalleri Nelerdir?

Montessori günlük yaşam materyalleri şunlardır:

Cırt cırt çalışma çerçevesi
Buzdan gemileri yüzdürme
Buzun içindeki böcekleri kurtarma
Fısfıs ile gemi yüzdürme
Ara renk oluşturma
Fermuar çalışma çerçevesi
Renk karıştırma

Montessori günlük yaşam materyalleri, çocuğun günlük yaşam becerilerini geliştirmesi için kullanılan araç-gereçlerdir. Montessori günlük yaşam materyalleri yukarıda sıralananlar ile sınırlı değildir. Örneğin kek yapmak, havlu katlamak gibi etkinliklerde kullanılan materyaller de çocuğun günlük yaşam becerilerini kazanmasını sağlamaktadır.

2. Montessori Duyu Materyalleri Nelerdir?

Montessori duyu materyalleri şu şekilde sıralanabilir:

Pembe kule
Kulplu silindirler
Kulpsuz silindirler
Kahverengi merdivenler
Kırmızı çubuklar
Renk tabletleri
Ses tüpleri
Yapıcı üçgenler
Üç boyutlu geometrik cisimler

Montessori duyu materyalleri, çocuğun beş duyu organının gelişmesini sağlayarak bilgiyi keşfetmesini kolaylaştırmak için kullanılan araç-gereçlerdir. Montessori duyu materyalleri, Montessori materyalleri arasında en önemlilerinden biri olarak gösterilir. Çünkü çocuğun keşfedebilmesi için öncelikle duyu becerilerinin gelişmesi gerekir. Montessori duyu materyalleri yukarıda listelenenler ile sınırlı değildir. Ancak en çok kullanılan duyu materyalleri yukarıda sıralanan araç-gereçlerdir.

3. Montessori Matematik Alanı Materyalleri Nelerdir?

Montessori matematik alanı materyalleri şunlardır:

Sarı boncuklar
Bölme tablası
Kırmızı ve mavi çubuklar
Sayılar ve pullar
Binli boncuk küp
9 atlama tepsisi

Montessori matematik alanı materyalleri çocuğun hem günlük yaşamda hem de akademik olarak matematik alanında kendini geliştirmesi için kullanılan araç-gereçlerdir. Montessori matematik alanı materyalleri ile çocuk; sayılar, onluk sistem, az-çok, büyük-küçük, çarpma, bölme gibi kavramları öğrenir. Montessori matematik alanı materyalleri yukarıda sıralananlar ile sınırlı değildir. Fakat en çok kullanılan matematik alanı materyalleri yukarıda sıralanan araç-gereçler olarak karşımıza çıkar.

4. Montessori Dil Gelişimi Materyalleri Nelerdir?

Montessori dil gelişimi materyalleri şu şekilde listelenebilir:

Metal kalıplar
Harf kartları
Zımpara harfler
Hareketli alfabe

Montessori dil gelişimi materyalleri, çocuğun yazıya ve okumaya geçişini kolaylaştırmak, kalem tutma becerisi kazanmak, harfleri tanımasını sağlamak gibi amaçlarla kullanılan araç-gereçlerdir. Montessori dil materyalleri ile çocuk harfleri tanır, harflerin nasıl yazılacağını keşfeder ve böylece okuma ve yazmayı daha bilinçli bir şekilde öğrenmiş olur. Montessori dil materyalleri, yukarıda sıralanan araç-gereçlerden ibaret değildir fakat bu materyaller en çok kullanılanlardır.

5. Montessori Kozmik Alan Materyalleri Nelerdir?

Montessori kozmik alan materyalleri şunlardır:

Renkli küre
Gerçek hikayeler anlatan kitaplar
Kabartmalı yerküre
Kıtalar ve dünya haritası yapbozları
Hayvan yapbozları
Ülkelerin bayrakları
Yaprak çekmecesi

Montessori kozmik alan materyalleri, çocuğun içinde bulunduğu çevreyi ve evreni tanımasını sağlamak için kullanılan araç-gereçlerdir. Montessori kozmik alan materyalleri ile çocuk yaşadığı dünyada olup bitenleri keşfedebilir ve daha iyi kavrayabilir hale gelir. Montessori kozmik alan materyalleri, yukarıda sıralananlar ile sınırlı olmamakla birlikte bu materyaller en çok kullanılanlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Montessori Yatak Nedir?

Montessori yatak, 0-6 yaş grubundaki çocukların anne ve babalarından bağımsız bir şekilde yatağa yatma becerisi kazanması için özel olarak tasarlanmış bir yataktır.

Montessori yatakları tek kişilik yatak boyutunda veya bebekler için tasarlanan yatakların boyutunda üretilir. Montessori yatakları, çocuğun ebeveynine gerek olmaksızın kendi kendine yatağa yatmasına yardımcı olur. Böylece çocuğun özerklik kazanmasını sağlanır.

Montessori Yatak Kaç Yaşına Kadar Kullanılır?

Montessori materyalleri arasında bulunan Montessori yatak, 0-6 yaş arası çocuklar tarafından kullanılır.

Montessori Yatak Yenidoğan için Uygun mu?

Montessori yatak yenidoğan için uygundur. Montessori yatakları 0-6 yaş arası çocuklarda rahatlıkla kullanılabilir. Fakat ebeveynler genelde çocuk 3-6 ay arasındayken Montessori yatak kullanımına geçer.

Montessori Yatak için Uygun Olan Ağaç Hangisidir?

Montessori yatak için uygun olan ağaç tipi kayın, çam, ceviz, huş veya ladindir.

Montessoride kullanılan materyallerin plastik gibi yapay olan maddeler yerine ahşap gibi doğal ürünlerden üretilmesi önemli olduğu için Montessori yatak alırken ağaçtan yapılmış olmasına bakılmalıdır.

Montessori Yatak Neden Önemli?

Montessori yatak, çocuğun bağımsız bir şekilde yatağa yatmasını sağlamak için önemlidir. Çocuğun sorumluluk bilinci kazanması ve bireyselleşmesi açısından Montessori yatak kullanmak gerekir.

Montessori yatak, çocuğun yetişebileceği şekilde boyuna göre tasarlanır. Böylece çocuğun ebeveynlerine ihtiyaç duymadan kendisinin yatağa yatması sağlanır.

Montessori Uygulamaları Nelerdir?

Montessori uygulamaları yaşa göre değişen etkinliklerden oluşmakta olup şu şekilde sınıflandırılır:

Bebekler için (0-3 yaş arası) Montessori uygulamaları
Anaokulu için (3-6 yaş arası) Montessori uygulamaları
İlkokul için (6-12 yaş arası) Montessori uygulamaları
Ergenler için (12-15 yaş arası) Montessori uygulamaları

1. Bebekler için (0-3 Yaş Arası) Montessori Uygulamaları

Bebekler için (0-3 yaş arası) Montessori uygulamaları şunlardır:

Aynaya bakma uygulaması
Renkli yoğurt mıncıklama
Süngerle su aktarma
Duyusal şişe uygulaması
Duyusal sepet
Çorabın eşini bulma

0-3 yaş arası bebekler için Montessori uygulamalarında bebeğin ince motor, kaba motor becerileri geliştirilir, bebeğin yeni ortaya çıkan becerilerine ilişkin öz güven kazanması sağlanır. Bebekler için Montessori uygulamalarında bebeğin bağımsız çalışmasına ve keşfetmesine izin verilmelidir.

2. Anaokulu için (3-6 Yaş Arası) Montessori Uygulamaları

Anaokulu için (3-6 yaş arası) Montessori uygulamaları şunlardır:

Pembe kule
Kulplu ve kulpsuz silindirler
Mandalla çamaşır asma
Müzik aleti çalma
Renkleri açıktan koyuya doğru sıralama
Ağırlık tabletleri
Bitki yetiştirme
Sesli silindirler
Parmak izi sayma
Gizem çantası
Geometri kutusu
Tekerleme söyleme

3-6 yaş arası anaokulu için Montessori uygulamaları, çocuğun duyusal, motor ve dil gelişimini destekleyici niteliktedir. Bu dönemde özellikle duyusal alana ağırlık verilir ve çocuğun temel matematik gelişimini sağlayacak Montessori etkinlikleri yapılır.

3. İlkokul için (6-12 Yaş Arası) Montessori Uygulamaları

İlkokul için (6-12 yaş arası) Montessori uygulamaları şunlardır:

Dünya küresi
3 boyutlu gramer sembolleri
Bulmaca
Ahşap kesir çemberleri
Montessori Pisagor teoremi tahtası
Boyama etkinlikleri
Sayı boncukları
Sudoku
Ondalık damga oyunu

İlkokul için (6-12 yaş arası) Montessori uygulamaları daha çok dil gelişimi, kozmik alan ve matematik alanı ile ilgili materyalleri içerir. İlkokul için (6-12 yaş arası) Montessori uygulamaları ile çocuk Türkçe, Matematik ve Sosyal Bilgiler derslerini daha kolay ve etkili bir şekilde öğrenir.

4. Ergenler için (12-15 Yaş Arası) Montessori Uygulamaları

Ergenler için (12-15 yaş arası) Montessori uygulamaları şunlardır:

Deyim ve atasözlerini resimlendirme
Markette birlikte alışveriş yapma
Tiyatro, konser gibi etkinliklere katılma
Evreni anlamlandırma ile ilgili konularda sohbet etme

Ergenler için (12-15 yaş arası) Montessori uygulamaları diğer yaş gruplarından farklı olarak daha çok bilişsel alanı destekleyici niteliktedir. Ergenlerin bilişsel gelişimleri daha ileri seviyede olduğu için ve yaşamı anlamlandırma konusu bu dönemde daha çok gündeme geldiği için ergenlere yönelik Montessori uygulamaları da ağırlıklı olarak bilişsel alanı destekleyici niteliktedir.

Montessori Etkinlikleri Nasıl Yapılır?

Montessori etkinlikleri, çocuğun yaşına, ihtiyaçlarına ve gelişim düzeyine uygun olan Montessori materyalleri aracılığıyla yapılır. Montessori etkinlikleri ile çocuğun bilgiyi deneyimleyerek öğrenmesi ve keşfetmesi sağlanır. Montessori materyalleri, çocuğun bilgiyi keşfetmesine izin verecek şekilde tasarlanmıştır.

Montessori etkinlikleri yapılırken öğretmen ilk olarak çocuğun materyal ile çalışmak isteyip istemediğini öğrenmelidir. Çocuk teklifi kabul ettiği takdirde materyal ile çalışmaya geçilir. Montessori etkinlikleri yapılırken öğretmen çocuğa bilgiyi aktaran değil keşfettiren rolde olmalıdır.

Montessori Eğitimi Nedir?

Montessori eğitimi, çocuğun bilgiyi tecrübe ederek öğrenmesine olanak tanıyan, önceden belli materyallerle hazırlanmış bir ortamda yürütülen eğitim sistemidir. Montessori eğitimi sayesinde çocuğun sorumluluk bilinci edinmesi, öz disiplin ve motivasyon kazanması, bağımsızlaşması ve bireyselleşmesi sağlanır.

Montessori Eğitimi Nasıl Yapılır?

Montessori eğitimi, çocuğun yaşına, gereksinimlerine ve gelişim dönemine uygun Montessori materyalleri kullanılarak önceden hazırlanmış bir ortamda yapılır. Montessori eğitimi, farklı yaş gruplarındaki öğrencilerin bir arada olduğu bir sınıf içerisinde verilir.

Montessori eğitiminde çocuk birey olarak kabul edilir ve çocuğun öğrenmeye istekli bir yapıya sahip olduğu anlayışı hakimdir. Bu yüzden eğitim ortamı çocuğun içindeki keşfetme isteği açığa çıkarılacak şekilde hazırlanmalıdır. Eğitim ortamı Montessori materyalleri ile hazırlanır.

Montessori Eğitimi Kaç Yaşında Başlar?

Montessori eğitimi evde 2 yaşında, okulda ise 3 yaşında başlar. Ancak yaşamın ilk yılından itibaren Montessori eğitim felsefesi uygulanabilir. Örneğin 0-1 yaş aralığındaki çocukları aynaya baktırıp kendini keşfetmesini sağlamak da bir Montessori etkinliğidir.

Montessori Eğitimi Kaç Yaşa Kadar Verilir?

Montessori eğitimi, sistemli bir şekilde 2 yaştan başlayıp 15 yaşa kadar verilir. Montessori eğitimi bebeklikten ergenliğe kadar yapılabilir.

Montessori Eğitimi ile Geleneksel Eğitimin Farkı Nedir?

Montessori eğitimi ile geleneksel eğitimin farkı temel olarak Montessori eğitiminin çocuğun bilgiyi kendisinin keşfederek öğrenmesine izin vermesi ancak geleneksel eğitimde öğretmenin bilgiyi anlatarak öğretmesi şeklinde açıklanabilir.

Montessori eğitiminde çocuk birey olarak kabul edilir ve onun özgürlüğüne önem verilir fakat geleneksel eğitim sisteminde böyle bir anlayış hakim değildir. Montessoride özel materyaller ve oyunlar kullanılarak çocuğun bilgiyi öğrenmesi sağlanır. Böylece çocuk için daha eğlenceli bir öğrenme ortamı oluşturulur. Fakat geleneksel eğitim sisteminde genellikle özel materyal kullanılmaz. Montessori eğitiminde her çocuk kendi içerisinde değerlendirilirken geleneksel öğrenme yöntemleri, eğitimin her çocuğa aynı yöntemle verildiği bir sisteme sahiptir.

Montessori Eğitiminin Amacı Nedir?

Montessori eğitiminin amacı, çocuğun içindeki keşfetme ve öğrenme isteğini açığa çıkarmaktır. Böylece çocuğun bağımsızlaşması, bireyselleşmesi, öz disiplin ile motivasyon kazanması ve sorumluluk bilinci edinmesi sağlanır.

Montessori Öğretmeninin Sahip Olması Gereken Özellikler Nelerdir?

Montessori öğretmeninin sahip olması gereken özellikler şunlardır:

Montessori öğretmeni çocuğa bilgiyi anlatmaz, keşfettirir.
Montessori öğretmeni çocuğu iyi şekilde gözlemler.
Montessori öğretmeninin çocuğun ihtiyaçlarını fark etmesi ve buna göre hareket etmesi gerekir.
Montessori öğretmeni çocuğu birey olarak kabul eder.
Montessori öğretmeni bir rehber görevi görür.
Montessori öğretmeni geleneksel sistemdeki gibi çocuğa hatalarını söyleyip onu uyarmaz.
Montessori öğretmeni çocuğun yaptığı hataları fark edip kendisinin düzeltmesini sağlar.
Montessori öğretmeni, çocuğun özgürlüğüne ve bireyselliğine saygı duyar.