Mobbing Nedir?

Mobbing, kısaca iş yaşamında görülen ve gözlemlenen psikolojik tacizler olarak tanımlanmaktadır.

1980’li senelerin hemen başında, ilk kez İsveç’te yaşayan Alman endüstri psikoloğu Heinz Leymann tarafından mobbing kavramı, çalışanlar arasında benzer özelliklerde ve belirli bir süreçte gerçekleşen zararlı davranışların varlığına yönelik ulaştığı tespitler sonucunda mobbing kavramını ortaya çıkarmıştır.

Mobbing Ne Demek?

Mobbing nedir, mobbing ne demek kısaca bahsetmek gerekirse 1980’li yılların hemen başında Alman psikolog Heinz Leymann tarafından literatüre kazandırılan mobbing kelimesi; iş yerinde personellerin sistematik bir şekilde uğradığı tacizi tanımlamak için kullanılmıştır.

TDK Mobbing Tanımı Nedir?

Mobbing kelimesi Türk Dil Kurumunca (TDK) bezdiri olarak tanımlanmıştır. 

Bezdiri kelimesini ise iş yerlerinde, eğitim kurumlarında vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedefine alıp çalışmalarını sistematik bir şekilde engelleyip huzursuzluğa yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme olarak açıklanmıştır.

Mobbing Unsurları Nelerdir?

Mobbing unsurları, bir davranışın mobbing olarak sayılması için gerekli kriterleri içeren bir kavramdır. Mobbingi anlamak için mobbing unsurlarını iyi bilmek ve buna göre aksiyon almak gerekmektedir.

Mobbing unsurları şunlardır:

• İş ve çalışma yerlerinde gerçekleşmelidir.
• Her kademe ve pozisyondaki personel birbirine mobbing uygulayabilir.
• Sistematik bir biçimde yapılmalıdır.
• Sürekliliği bulunmalı, belirli bir sıklıkla tekrarlanmalıdır.
• Kasten ve isteyerek yapılmalıdır.
• Yıldırma, pasifize etme ve çalışmadan uzaklaştırma amaçları barındırmalıdır.
• Mağdurun karakterinde, mesleki durumunda ya da sağlığında zarar oluşmalıdır.
• Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli ya da açık olmalıdır. 

Mobbing Sayılan Haller Nelerdir?

Mobbing sayılan haller şunlardır:

• Konuşurken söz kesmek
• Küsmek ya da muhatap olmamak
• Yok saymak
• Çalışma durumunu engellemek
• Dedikodu yapmak
• Lakap ve sıfatlar takma
• Görmezden gelmek
• Yapılan işleri sabote etmek
• Sürekli suçlamak ve yıkıcı şekilde eleştirmek
• Gereksiz görevler vermek
• Uygunsuz şakalar yapmak
• Statüyü küçümsemek
• Cinsel tacizde bulunmak
• Sözlü ya da yazılı şekilde tehdit etmek
• Sert ve kötü sözlerle rencide etmek
• Motivasyon kırmak
• Görev tanımı dışında işler vermek

Mobbing Örnekleri Nelerdir?

Mobbing örnekleri şunlardır:

• Kişisel eşyalara zarar vermek
• Dışlamak ve izole etmek
• Kişiyi, çalışma arkadaşlarıyla iletişim kurmasını engellemek
• Dedikodu yapmak ve yanlış bilgiler yaymak
• Personelleri mağdura karşı kışkırtmak, doldurmak
• Özel yaşama müdahale etmek
• Personel ile dalga geçmek, küçük düşürmek, aşağılamak
• Kişinin performansıyla ilgili ağır suçlama ve eleştirilerde bulunmak
• Provoke etmek
• Sebepsiz kıdem düşürmek
• Personeli gizlice gözetlemek
• Personeli işlevsiz kılmak
• Görev sayısını bilinçli azaltmak ya da çoğaltmak
• Personelden gelen öneriyi kasıtlı olarak reddetmek, dikkate almamak
• İşten çıkarmakla tehdit etmek
• İdari işlem yapmak ile tehdit etmek
• Sistematik şekilde yıpratmaya yönelik eleştirmek
• Çalışmanın yapılması için gereken bilgileri bilinçli şekilde vermemek
• Sebepsiz ve tekrarlanan disiplin soruşturmaları açmak
• Kişiyi yaşından ötürü tecrübesizlikle itham etmek
• İş yerinin olanaklarından faydalanılmasını engellenmek
• Makul olmayan sürelerde iş bitirilmesini istemek
• Personelin bulunması gereken toplantıları bildirmemek
• Fiziksel şiddet uygulamak veya uygulanacağına dair tehdit etmek

Mobbing örnekleri iş dünyasında sıklıkla görülür. Kişiler iş yerlerinde mobbing yaşadıklarını fark ettiklerinde durumu çözmek için harekete geçmelidir. Mobbingin hukuki olarak karşılığı vardır ve mobbing uygulayan kişilere kanunların uygun gördüğü cezalar verilmektedir.

Mobbingin Kişiler Üzerindeki Etkileri Nelerdir? 

Kısaca iş yerinde psikolojik taciz olarak tanımlanan mobbing, stresli çalışma ortamının önemli bir nedeni ve çalışan için yıkıcı durumlar doğuran bir iş yeri problemidir. Mobbingten en çok etkilenen; tacize maruz kalan taraftır. Ancak mobbing sürecinin ilerlemesi ve gittikçe şiddetlenmesi ile beraber mağdurun çalışma iş arkadaşları ve çalıştığı firma da tacizden etkilenir. İş yerinde psikolojik taciz (mobbing), mağdur yönünden olduğu kadar personeller ve kurum açısından da olumsuz sonuçlar doğurmakta, toplumların ve ülke ekonomisinin zarar görmesine neden olmaktadır.

Mobbing süreci; çalışanlar, kurumlar, ülke ekonomisi ve toplum üzerinde ağır tahribatlara sebep olur. Ancak bu mobbing süreci, ilk önce insanın ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerinde olumsuz etkiler bırakır. Bireyin depresyona girmesine kadar ilerleyen hatta intihara neden olmaktadır. Kısaca ifade etmek gerekirse iş ortamında mobbing mağduru olan bireyler; psikolojik, sosyolojik, fizyolojik ve hatta ekonomik yönden zarara uğramakta ve bu zarar yalnızca mağdur ile sınırlı kalmayıp bireyin çevresine ve ailesine de yansımaktadır.

Mobbingin İş Yeri Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Mobbing iş yeri üzerindeki etkileri şunlardır:

• İş yerinin genel verimlilik durumu olumsuz etkilenir.
• İş ilişkileri ve iş ortamı bozulur, personel ve yöneticiler arasında sorunlar başlar.
• İzin ve devamsızlıklarda artış olurç
• Örgütsel bağlılık azalır veya tamamen ortadan kalkar.
• Yeterlilik ve deneyim sahibi personeller kaybedilir.
• Kurum ve marka itibarı olumsuz etkilenir.

Mobbing Nereye Şikayet Edilir?

Mobbinge maruz kalan personeller Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, Anayasa Mahkemesine, CİMER'e, Alo 170'e ya da Türkiye İnsan Hakları Kurumuna başvuru yapabilirler ve bu kurumlar aracığıyla mobbing şikayeti yapabilir. 

Kamuda çalışan personeller ise Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Kamu Denetçiliği Kurumu ya da il ve ilçe insan hakları kurullarına mobbing şikayetinde bulunabilirler.

Mobbing Nasıl İspatlanır?

Mobbing yapıldığını ispatlamak için kamera kayıtları, e-postalar, sohbet uygulamalarını ekran görüntüleri, mobbingden ötürü kullanılan ilaç fatura ya da reçeteleri, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler mobbing delili olarak kullanılabilir ve mobbing bu yollarla ispatlanabilir.

Aynı zamanda mobbingi ispatlamak ve kanıtlamak için ses kaydı almak da mahkemede kanıt niteliği taşıyacaktır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta bulunuyor, mobbingi ispatlayacak hiçbir yol yoksa ve iddia sahibi mobbingi kanıtlayacak herhangi bir delil bulamıyorsa ses kaydı mahkemeler tarafından kabul edilir.

Türkiye’de Mobbing Tanımı Nedir?

Türkiye'de mobbing tanımı; Türkiye Cumhuriyeti Çalışma Bakanlığı tarafından 2017 senesinde yayımlanan Mobbingle Mücadele Rehberi’nde iş yerinde psikolojik taciz; iş yerlerinde bir ya da birden çok kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleşen, sistematik şekilde devam eden; yıldırma, pasifize etme ya da iş yerinden uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur veya mağdurların karakter değerlerine, mesleki hallerine, sosyal yaşamlarına veya sağlığına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tavır ve hareketler bütünü olarak tanımlanmıştır.