Mentor Nedir?

Mentor; uzmanlık, deneyim ve bilgi açısından kendinden daha az yeterliliğe sahip bireylere hedef belirleme ve hedeflerine ulaşma sürecinde rehberlik eden kişidir. Mentor olmak için belli bir yaş kriteri yoktur; mentor, mentiden yani kendinden daha az yeterliliğe sahip olan kişiden genellikle büyük yaştadır ancak mentiden küçük yaşta olan mentorlar da vardır. Mentorlukta önemli olan, kişinin uzmanlığıdır.

Kavramı daha iyi anlamak için mentor ne demek, kısaca bahsedelim. Mentorları kısaca bir rehber veya danışman olarak da tanımlayabiliriz. Mentorlar aslında tıpkı geleneksel eğitim sistemlerinde olduğu gibi usta-çırak ilişkisi içerisinde çalışırlar. Örneğin iş yerlerinde kıdemli birinin mesleğe yeni atılmış ya da tecrübesi az olan birine işi öğretmesi ve işi öğrenme süreci boyunca ona yardımcı olup yol göstermesi mentorluk olarak değerlendirilebilir.

Mentorlar, mentileriyle (mentee) sürekli iletişim halindedir ve onların gelişimini destekler. Bu esnada onlara belli bir görüşü dayatmadan, etkili iletişim kurarak ve empatik olarak hareket ederler. Mentorluk sistemi, özellikle Avrupa ile Amerika’da oldukça yaygındır ve daha çok iş yaşamında eşitlik sağlamak adına kadınlara sıklıkla bu alanda destek verilmektedir.

Mentor Ne Demek?

Mentor TDK (Türk Dil Kurumu) tarafından “yönder” olarak tanımlanmış olup “iş yerlerinde tecrübe kazanmış kişilerin danışan bireylere hedeflerini gerçekleştirmesi için yardımcı olan ve bu kişilerin kendi yolunu bulmasını sağlayan görevli” olarak tanımlanır.

Mentor kelimesini etimolojik olarak incelediğimizde ise Antik Yunan’a kadar gitmek mümkün. Nitekim bu kelime, Antik Çağ şairlerinden Homeros’un Odysseia destanında gördüğümüz genç Telemakhos’un danışmanının adıdır. Buradan hareketle mentorun kelime anlamı olarak “danışman”, “rehber” demek olduğunu söyleyebiliriz.

Mentör/Mentor Nasıl Yazılır?

Mentör/mentor kelimelerinden doğru olan yazılış şekli “mentor”dur. Siz de “Mentör mü mentor mu? Hangisi doğru yazılıyor?” diye soranlardansanız kelimenin doğru yazımının “mentor” olduğunu söyleyebiliriz. Ancak genellikle birçok kişi bu kelimeyi “mentör” şeklinde yanlış telaffuz eder.

Mentorluk Nedir?

Mentorluk, tecrübeli ve bilgili birinin kendinden daha az bilgili ve tecrübeli olan birine yol göstermesi, rehberlik yapmasıdır. Mentorluk kısaca akıl hocalığı ve danışmanlık olarak da tanımlanır.

Mentorlukta iki önemli kavram vardır: mentor ve menti (mentee). Mentor, danışmanlık yapan ve yol gösteren kişidir; menti ise henüz yolun başında olan ya da kendini geliştirmek, hedeflerine ulaşmak için kendinden daha yetkin birinin yardımına ihtiyaç duyan kişidir.

Genellikle mentorlar, mentilerden daha büyük yaşta olurlar ancak danışmanlık yapılacak konuya göre tam tersi de görülebilir. Mentorluk sisteminde önemli olan, mentorun daha bilgili olup karşısındaki kişinin ihtiyaçlarına göre ona yol göstermesidir.

Mentor Ne İş Yapar?

Mentor, bilgi ve deneyim açısından kendinden daha az yeterliliğe sahip olan kişilere yol gösterir ve bu kişilerin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur. Mentorların görevi temel olarak akıl hocalığı yapmak ve rehber olmaktır.

Ancak mentorlar, mentilere akıl hocalığı yaparken onların bireysel dinamiklerini, ihtiyaçlarını, isteklerini ve deneyimlerini göz ardı etmez. Aksi halde mentorluk, bir dayatma halini alır. Mentorların yol gösterdiği mentinin kendi gerçekliğini bozmayacak ve kişisel sınırlarına müdahale etmeyecek şekilde hareket etmesi son derece önemlidir.

İyi Bir Mentorda Bulunan Özellikler Nelerdir?

İyi bir mentorda bulunan özellikler, mentorların süreç boyunca dikkate alması gereken özellikler olarak tanımlanıp aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1. Zengin bilgi birikimine sahip olmak
2. Deneyimli olmak
3. Farklılıklara saygılı olmak
4. Kişisel sınırlara duyarlılık
5. Empati kurabilmek
6. Motive edici olmak
7. Gelişime açık olmak
8. Hedef odaklılık
9. Etkili iletişim kurabilmek
10. Paylaşımcı olmak

1. Zengin Bilgi Birikimine Sahip Olmak

Bir mentoru mentor yapan özelliklerin başında bilgili olmak gelir. Çünkü konuya hakim olmayan, bilgisi olmayan kişilerin başkalarına yol göstermesi mümkün değildir.

İyi bir mentor olmak için kişinin kendini sürekli ilgili alanda geliştirmesi, güncel bilgileri takip etmesi, bilgilerini taze tutması ve hatta kendi alanıyla farklı disiplinler arasındaki ilişkiyi incelemesi gerekir.

2. Deneyimli Olmak

Bilgi birikimi tek başına yeterli değildir. Deneyimli olmak, iyi bir mentorda bulunması gereken özelliklerin olmazsa olmazıdır. Çünkü bir mentoru mentor yapan şeylerden biri tecrübeli olmaktır.

Mentorun rehberlik edeceği alanda daha önce çalışmış olması, o alanı bizzat deneyimlemiş olması son derece önemlidir. Aksi halde o yollardan geçmeyen birinin başkasına yardımcı olması beklenemez.

3. Farklılıklara Saygılı Olmak

İyi bir mentorun sahip olduğu en önemli özelliklerinden biri de farklılıklara saygılı olmaktır. Çünkü her insan biriciktir ve mentorluğun amacı da kişiyi kendi istek ve arzularımıza uygun hale getirmek değildir. Mentorlar, kişiye akıl verir ancak bunu yaparken o kişinin kendi gerçekliğini bozmamaya gayret eder.

4. Kişisel Sınırlara Duyarlılık

Mentorluğun amacı, mentiyi mentorun istediği gibi biri yapmak değildir. Dolayısıyla mentinin hangi konularda hassas olduğu, hangi alanlarda kırmızı çizgilerinin olduğunu bilmek ve buna göre rehberlik etmek gerekir. Bunun için mentorun mentiyi iyi bir şekilde dinlemesi ve onu iyi tanımış olması gerekir. Mentiyi iyi tanımak için ise ilk kural, mentinin sınırlarını gözetmekten geçer.

5. Empati Kurabilmek

Farklılıklara saygılı ve kişisel sınırları gözeten bir mentor olmak için empatik olmak gerekir. Aksi durumda mentorun mentiyi anlaması ve olaylara mentinin penceresinden bakması pek mümkün olmayacaktır.

6. Motive Edici Olmak

İyi bir mentorda bulunan özellikler arasındaki en önemli niteliklerden biri de motive edici olmaktır. Mentorun kendi tutumlarıyla mentiye iyi bir örnek olması ve hedeflerine ulaşmak için onu motive etmesi önemlidir.

Süreç boyunca menti iniş çıkışlar yaşayabilir. Böyle zamanlarda iyi bir mentor, mentisini yalnız bırakmaz ve onu destekler. Duygu ve düşüncelerini paylaşması için ona alan açar ve yeniden hedeflerine odaklanması için motive eder.

7. Gelişime Açık Olmak

Mentorun mentiye fayda sağlaması için ilk önce kendisinin gelişime ve değişime açık biri olması gerekir. Bu özelliğe sahip olmayan kişilerin iyi bir mentor olması söz konusu değildir. Çünkü mentorluk sürecinin kendisi değişime dayalıdır, menti bu süreç boyunca değişir ve gelişir. Mentinin tüm bu sürece sağlıklı bir şekilde uyum sağlayabilmesi için mentorun gelişime açık yapıda biri olması önemlidir.

8. Hedef Odaklılık

Mentor, hedef belirleme ve hedeflere ulaşma noktasında mentiye destek verir. Belirlenen hedeflerden sapma olduğunu fark ettiği zaman mentiyi tekrar motive etmek için harekete geçer. Çünkü bu hedeflere ulaşmak, mentinin gelişimi için büyük önem taşır ve bütün süreç belirlenen hedefler üzerine kurulmuştur.

9. Etkili İletişim Kurabilmek

Mentorluk sürecinin her aşamasında etkili iletişim kurmak önemlidir çünkü sürecin her aşamasında gidilecek yönü etkileyen en önemli faktörlerden biri menti ve mentor arasındaki ilişkidir. Örneğin mentorun mentiyi aktif bir şekilde dinlemesi, onun beden dili hareketlerini çözümleyebilmesi, ben dili kullanması oldukça önemlidir.

Mentor etkili iletişim kurduğunda menti kendini daha güvende hissetmeye başlar ve kendini açma konusunda daha az sorun yaşamaya başlar. Bu da süreçten daha hızlı sonuç almayı sağlar.

10. Paylaşımcı Olmak

Mentorun bilgi birikimi ve deneyimini mentiyle paylaşması, bu sürecin en önemli ilkelerinden biridir. Paylaşılacak bilgi ve tecrübeler arasında ilişki kurarak aktarım yapılmalı ve mentinin gelişimini destekleyecek bilgiler sunulmalıdır.

Mentorun mentiyi kendine rakip olarak görmeden ve mentinin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak paylaşımda bulunması gerekir. İhtiyaçlar dışında yapılan mentorluk, mentiye tepeden bakma, ona üstünlük taslama şeklinde algılanabilir.

Koçluk ve Mentorluk Arasındaki Farklar Nelerdir?

Koçluk daha çok düzenli aralıklarla yapılan, gündemi danışan ile ortaklaşa bir şekilde belirlenen ve eğitim yerine gelişim amacının daha ön planda olduğu bir hizmet iken mentorluk daha genele yayılan bir süreç olarak tanımlanan, gündemi danışanın belirlediği, eğitim ve gelişim amacının birlikte baskın olduğu bir sistemdir.

Koçluk yapmak için bu alanda düzenlenen sertifikalı eğitim programlarına katılmak gerekir fakat mentor olmak için özel olarak eğitim almak gerekmez. Mentorların kendi alanlarında edindiği bilgi ve tecrübeler, danışanın gelişimi için yeterli kabul edilir. İkisi arasındaki en büyük farklardan biri de budur.

Koçu mentordan ayıran özelliklerden en önemlisi, danışana soru sormaktır. Koç, gelişimini sağlamak için danışana soru sorar ve böylece onu farklı şekilde düşünmeye sevk eder. Ancak mentorlukta soruyu daha çok menti sorar.

Ayrıca mentorlukta koçluktan farklı olarak danışmanın danışana kendi deneyimlerinden bahsetme ihtimali daha fazladır çünkü bu sistemde zaten danışan, mentorun deneyimlerinden faydalanarak kendini geliştirmektedir. Ancak koçlukta danışana kendi deneyimlerinden bahsetme durumu daha az görülür.

Danışanı motive etme kavramı mentorlukta daha baskın iken koçlukta daha çok bireyi anlama ve sorunlarına çözüm bulma amacı vardır. Ancak bu, mentorluğun bireyin sorunlarına çözüm bulma noktasında zayıf kaldığı anlamına gelmez.

Mentorluk daha çok iş ve kariyer alanında kullanılırken koçluk kendi içerisinde ilişki koçluğu, doğum koçluğu, yaşam koçluğu, emzirme koçluğu, yönetici koçluğu gibi farklı türlere ayrılır.