Kompozisyon Nedir? Nasıl Yazılır?

Kompozisyon, bir konuya ilişkin duygu, düşünce ve bilgilerin sistemli bir şekilde yazılı veya sözlü olarak ifade edilmesini sağlayan bir anlatım türüdür. Bu tür, belirlenen bir konunun giriş, gelişme ve sonuç bölümleriyle yapılandırılarak ele alınmasını gerektirir. Amaç, okuyucuya ya da dinleyiciye düşünceleri etkili bir şekilde aktarabilmektir.

Kompozisyon, sözlü ve yazılı olmak üzere iki ana türe ayrılır. Ancak kompozisyon denildiğinde çoğunlukla yazılı kompozisyon anlaşılır. Yazılı kompozisyonlar, bireyin dil bilgisi, yazım kurallarına hakimiyeti ve anlatım becerilerini sergilemesi için bir fırsat sunar.

Kompozisyon Ne Demek?

Kompozisyon; düşünce, duygu ve bilgilerin belirli bir düzen ve anlam bütünlüğü içinde ifade edildiği yazılı bir anlatım türüdür. Kelime kökeni itibarıyla “bir araya getirme” anlamına gelen kompozisyon, yazının giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşmasını sağlar.

Kompozisyon yazarken konuya uygun bir başlık belirlenir ve yazının ana fikri etrafında bir plan oluşturulur. Bu, hem yazının akıcılığını artırır hem de okuyucunun anlatılanları daha kolay anlamasını sağlar. Kompozisyon, hem akademik hem de kişisel yazılarda düşünceleri etkili bir şekilde ifade etmenin temel yollarından biridir.

Ayrıca kompozisyon sadece bir yazı türü değildir. Seminer, sempozyum, konferans gibi etkinliklerde yapılan konuşmalar da sözlü kompozisyon kapsamında ele alınır. Ancak bu yazıda daha çok yazılı kompozisyon hakkında bilgi verilmektedir.

Kompozisyon Nasıl Yazılır?

Kompozisyon şu şekilde yazılır:

1. Yazmak için kompozisyon konusu belirleyin.
2. Nasıl olacağına dair küçük bir kompozisyon taslağı hazırlayın.
3. Giriş bölümünü yazın.
4. Gelişme bölümünü zenginleştirin.
5. Sonuç bölümünü kısa ve etkileyici şekilde yazın.
6. Kompozisyonun başlığını belirleyin.

1. Kompozisyon Konusunu Belirleyin

Kompozisyon yazmak için ilk önce hangi konuda yazı yazacağınızı belirlemeniz gerekir. Kompozisyon konusu, okullarda çoğunlukla öğretmen tarafından belirlenir. Ancak okul haricinde kompozisyon yazacağınız zaman konuyu kendiniz bulursunuz.

Kompozisyon konusu bulmak için güncel konuları düşünebilir, kendi ilgi alanlarınızı ve daha önce sizi düşünmeye sevk eden konuları göz önünde bulundurabilirsiniz.

2. Küçük Bir Taslak Hazırlayın

Kompozisyon yazmaya başlamadan önce ele alınacak konuyu belirlemek ve bir süre bu konu üzerinde düşünmek önemlidir. Konuyu farklı açılardan değerlendirmek, ufak bir araştırma yapmak ve çevreden fikir almak yazınızı daha güçlü hale getirir.

Yazacaklarınızı planlamak için bir taslak oluşturabilir, düşüncelerinizi giriş, gelişme ve sonuç bölümleriyle düzenleyerek kağıda not alabilirsiniz. Bu taslak, yazma sürecinde rehberlik ederek hem daha hızlı hem de etkili bir şekilde kompozisyon oluşturmanıza yardımcı olur.

3. Giriş Bölümünü Yazın

Kompozisyon çeşitli bölümlerden oluşur: giriş, gelişme ve sonuç. İlk olarak giriş bölümünü yazmanız gerekir. Kompozisyonun giriş bölümünde konuyla ilgili kısa ama etkileyici birkaç cümle yazın. Giriş kısmını uzun tutmamaya özen gösterin, bir ya da iki tane kısa paragraf yazdıktan sonra gelişme bölümüne geçin.

Giriş bölümünde ana fikrinizden bahsedin ve okuyucunun ilgisini çekmeye çalışın. Örneğin bir soru cümlesiyle başlayabilir, daha sonra sorunun yanıtını metin içinde verebilirsiniz. Böylece okuyucuda merak uyandıracak ve daha sürükleyici bir anlatım dili yakalayacaksınız.

4. Gelişme Bölümünü Zenginleştirin

Gelişme bölümüne, giriş bölümünde belirttiğiniz ana fikirle uyumlu şekilde devam ederek başlayın. Bu bölümde, ana fikrinizi detaylandırmak ve okuyucuyu ikna etmek için düşüncelerinizi destekleyen örnekler, istatistikler, araştırma sonuçları veya somut olaylardan bahsedebilirsiniz. Bu bilgiler, yazınızın daha etkili ve inandırıcı olmasını sağlar.

Gelişme bölümü, kompozisyonun en kapsamlı kısmıdır ve konunun tüm yönleriyle ele alınmasını içerir. Bu nedenle bu kısmı uzun tutarak okuyucunun konuyu daha iyi anlamasına olanak tanıyabilirsiniz. Düşüncelerinizin akıcı ve mantıklı bir sırayla ilerlemesi, bu bölümün başarısını arttıracaktır.

5. Sonuç Bölümünü Kısa ve Etkileyici Şekilde Yazın

Kompozisyonun sonuç bölümü, tüm metin boyunca anlatılanların özeti niteliğindedir ve yazının en önemli kısımlarından biridir. Bu bölümde, gelişme kısmında yer verdiğiniz düşünceleri özetleyerek okuyucuya net bir mesaj iletmeye çalışmalısınız. Ana fikrinizi daha da güçlendirmek için çarpıcı bir ifade, tanınmış bir kişinin sözü veya düşündürücü bir soru eklemek yazınızın etkileyiciliğini artırabilir.

Sonuç kısmı, okuyucuda kalıcı bir izlenim bırakmayı hedeflemelidir. Tıpkı giriş bölümünde olduğu gibi bu kısım da dikkat çekici ve güçlü bir anlatımla tamamlanmalıdır. Eğer sonuç bölümü yeterince etkileyici olmazsa, okuyucu yazınızın genel anlamını ilgi çekici bulmayabilir.

6. Kompozisyonun Başlığını Belirleyin

Son olarak kompozisyonun başlığını belirleyin. Kompozisyonda anlattıklarınızı göz önünde bulundurun ve konuya göre bir başlık seçin. Başlığı kâğıda ortalayacak biçimde, bütün harfler büyük veya her kelimenin baş harfi büyük olacak şekilde yazın. 

Kompozisyon başlığının çarpıcı olmasına özen gösterin. Çünkü ilgi çeken bir başlık, yazının okunmasını da kolaylaştıracaktır.

Kompozisyon Örnekleri Nelerdir?

Kompozisyon örnekleri, özellikle ortaokul ve lise öğrencilerinin Türkçe derslerinde sıkça ihtiyaç duyduğu kaynaklar arasındadır. Türkçe öğretmenlerinin verdiği ödevler veya sınav hazırlıkları sırasında öğrenciler, yazılı kompozisyon örneklerinden faydalanarak daha etkili ve doğru bir şekilde yazı yazmayı öğrenir. Bu örnekler, öğrencilerin düşüncelerini düzenli bir şekilde ifade etmelerine ve kompozisyon yazma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

Aşağıda hazırladığımız yazılı kompozisyon örnekleri, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine uygun şekilde düzenlenmiştir. Bu örneklerden yola çıkarak siz de kendi kompozisyonunuzu oluşturabilirsiniz.

Kompozisyon Örnekleri - 1 

“Damlaya damlaya göl olur” cümlesi ile ilgili bir kompozisyon yazınız.

Bir Damlanın Bin Bereketi Olur

Hepimiz gezmeyi ve eğlenmeyi severiz, değil mi? Günümüzü güzel geçirmek için harcadığımız paraya bazen fazla dikkat etmeyiz. Ancak bu tutum ileride maddi sıkıntılara yol açabilir ve “neden zamanında para biriktirmedim?” diye pişmanlık yaşamamıza sebep olabilir. Küçük ama etkili bir alışkanlık olarak düzenli birikim yapmayı yaşam tarzımıza entegre etmeliyiz.

Denizlerin ve okyanusların küçük yağmur damlalarının birleşmesiyle oluştuğunu düşünün. Aynı şekilde, günlük hayatımızda küçük birikimlerle büyük hedeflere ulaşabiliriz. Örneğin, her gün 5 lira biriktirerek 5 yıl sonra ihtiyaçlarımızı karşılayacak bir miktar paraya sahip olabiliriz. Bu basit alışkanlık, zamanla büyük birikimlere dönüşerek hayatımızı kolaylaştırabilir.

Harcama yaparken dikkatli olmalı ve ihtiyaçlarımızı önceliklendirmeliyiz. Bir kıyafet satın almadan önce gerçekten gerekli olup olmadığını sorgulamalı, kalitesini ve fiyatını değerlendirmeliyiz. Anlık heveslerle yapılan harcamalar, paranızın boşa gitmesine ve birikim yapma planlarınızın sekteye uğramasına neden olabilir. Ancak paranızı etkili bir şekilde yönettiğinizde, küçük adımlarla büyük sonuçlar elde edebilirsiniz.

Her gün 5 lira biriktirmek gibi basit bir alışkanlık, uzun vadede büyük değişimler yaratabilir. Unutmayın, küçük adımlarla atılan adımlar, ileride sizi maddi açıdan daha güçlü ve mutlu bir geleceğe taşıyacaktır. Bu yüzden küçük birikimlerinizi önemseyin ve onları büyük hedeflere ulaşmak için bir fırsat olarak görün.

Kompozisyon Örneği – 2

Okumanın insana sağladığı faydalar ile ilgili bir kompozisyon yazınız.

Okumanın Sonsuz Faydasını Keşfedin

Kitap, dergi, makale ya da haber… Ne okursanız okuyun, okumanın insan hayatına sağladığı faydalar saymakla bitmez. Okumak, hem kişisel gelişiminize katkı sağlar hem de kariyer anlamında sizi ileri taşır. Düzenli olarak okumak, bilgi düzeyinizi arttırır, olaylara farklı perspektiflerden bakmanızı sağlar ve kendinizi her alanda geliştirmenize yardımcı olur.

Bilimsel araştırmalar, düzenli kitap okumanın stresi %50’nin üzerinde azalttığını göstermektedir. Bunun yanında, kelime dağarcığını genişletmesi, esnek düşünme becerilerini geliştirmesi ve genel kültür seviyesini yükseltmesi gibi birçok faydası vardır. Düzenli okuma alışkanlığı, kişinin ilişkilerinde daha başarılı olmasına da katkıda bulunur. Çünkü okudukça farklı insan tiplerini, kültürleri ve yaşam biçimlerini tanır; bu da empati yeteneğini geliştirir ve insan ilişkilerinde daha yapıcı bir tutum sergilemesine yardımcı olur.

Okumak, yalnızca kişisel gelişimle sınırlı değildir; akademik ve profesyonel anlamda da büyük katkılar sağlar. Dersleriniz ya da işinizle ilgili yaptığınız okumalar, sizi rakiplerinizden bir adım öne taşır. Disiplinler arası okumalar yaparak konulara geniş bir açıdan yaklaşabilir ve öğrendiklerinizi daha iyi kavrayabilirsiniz. Bu süreçte hem bilgi dağarcığınız hem de genel kültür seviyeniz artar, bu da kariyerinizde fark yaratır.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, “Çocukken fakirdim, iki kuruş elime geçince bunun bir kuruşunu kitaba verirdim. Eğer böyle olmasaydı bu yaptıklarımın hiçbirini yapamazdım.” sözü, okumanın bireyler ve toplumlar için ne denli önemli olduğunu vurgular. Kendimizi geliştirmek ve topluma faydalı bireyler olmak istiyorsak, okuma alışkanlığını hayatımızın bir parçası haline getirmeliyiz.

Hangi Konular Hakkında Kompozisyon Yazılabilir?

Aşağıdaki konular hakkında kompozisyon yazılabilir:

• Edebiyat
• Sanat
• Atasözleri
• Toplumsal konular
• Özdeyişler
• Deyimler
• Güncel konular ve sorunlar

Kompozisyon hemen her konuda yazılabilecek bir yazı türüdür. Ancak en yaygın olarak belirli temalar ve günlük hayatta sıkça karşılaşılan kavramlar üzerine yazılır. Özellikle okullarda öğretmenler tarafından verilen kompozisyon ödevlerinde genellikle atasözleri, deyimler ve özdeyişler gibi anlam ve mesaj içeren konular tercih edilir.

Kompozisyon Kuralları Nelerdir?

Kompozisyon kuralları şunlardır:

• Kompozisyon; giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşmalıdır.
• Anlatılmak istenenler net ve açık bir şekilde ifade edilmelidir.
• Düşüncenin akışını bozan ifadelere yer verilmemelidir.
• Başlık, kelimelerin ilk harfi büyük veya tamamen büyük harflerle yazılmalıdır.
• Başlık, yazıya ortalanarak eklenmelidir.
• El yazısıyla yazılan kompozisyonlarda, beyaz çizgisiz A4 kâğıdı ve tükenmez ya da dolma kalem kullanılmalıdır.
• Sınavlarda kompozisyon yazarken kurşun kalem kullanılmalıdır.
• Paragraf başlarında 3 cm boşluk bırakılmalıdır.
• Sayfa düzeni için sol 4 cm, sağ 1,5 cm, üst 4 cm ve alt 3 cm boşluk bırakılmalıdır.
• El yazısıyla yazılan kompozisyonlarda yazının okunaklı olması önemlidir.
• Yazım ve imla kurallarına dikkat edilerek kompozisyon yazılmalıdır.

Kompozisyon Türleri Nelerdir?

Kompozisyon türleri şu şekildedir:

1. Yazılı kompozisyon
2. Sözlü kompozisyon

Yazılı Kompozisyon Nedir?

Yazılı kompozisyon, bir kişinin bir konu hakkındaki düşünce, duygu ve görüşlerini belirli yazım kurallarına uygun şekilde yazılı olarak ifade etmesidir. Giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Giriş bölümünde konu tanıtılır, gelişme bölümünde detaylar ve örneklerle desteklenir, sonuç bölümünde ise yazının ana fikri özetlenir.

Okullarda, özellikle Türkçe derslerinde sıkça karşılaşılan yazılı kompozisyon, öğretmenlerin verdiği ödevler aracılığıyla öğrencilerin yazma becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Atasözleri ve vecizeler üzerinden yazılsa da toplumsal meseleler, sanat, edebiyat veya güncel olaylar gibi çeşitli konulara da odaklanabilir. Yazılı kompozisyon, hem bireyin düşüncelerini düzenli ve etkili bir şekilde ifade etmesine hem de yazım ve imla kurallarına hakimiyetini geliştirmesine yardımcı olur.

Yazılı Kompozisyonun Özellikleri Nelerdir?

Yazılı kompozisyonun özellikleri şunlardır:

• Kişi, anlattığı konunun dışına çıkmadan net bir anlatım yapar.
• Yazılı kompozisyon; giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç bölüme sahiptir.
• Farklı konularda kaleme alınabilir.
• Kişinin konuya ilişkin düşüncelerini ve duygularını yansıtır.
• Bir görüşü kanıtlamak zorunda değildir.
• Konuyla ilgili istatistiki bilgilere yer verilebilir ancak bu bir zorunluluk değildir.
• Belirli bir sayfa düzenine göre yazılır.

Sözlü Kompozisyon Nedir?

Sözlü kompozisyon, kişinin belli bir konuya ilişkin görüşlerini ve duygularını belli bir bütünlük içerisinde sözlü bir şekilde ifade etmesidir. Sözlü kompozisyon, adından da anlaşılacağı üzere konuşma yoluyla yapılır.

Sözlü kompozisyon; münazara, sempozyum, konferans gibi çeşitli etkinliklerde yapılan konuşmaları içerir. Bu etkinliklerde konuşmacının anlatmak istediklerini belli bir sıraya ve düzene göre anlatması sözlü kompozisyona girer. Öğretmenlerin ders anlatması da belirli bir sıraya ve düzene göre yapıldığından sözlü kompozisyon türü olarak ele alınabilir.

Sözlü Kompozisyonun Özellikleri Nelerdir?

Sözlü kompozisyonun özellikleri şu şekildedir:

• Sözlü kompozisyon, kişinin bir konudaki duygu, düşünce ve fikirlerini sözlü olarak ifade etmesidir.
• Giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç ana bölümden oluşur.
• Konunun dışına çıkmadan net ve anlaşılır bir anlatım yapılmalıdır.
• Dinleyicinin dikkatini çekmek için etkili bir başlangıç yapılır ve konuşma boyunca ilgi korunmaya çalışılır.
• Jest ve mimikler, anlatımı güçlendirmek için kullanılır.
• Sözlü anlatımda kelime seçimine ve diksiyona dikkat edilmelidir.
• Kişinin konu hakkındaki görüşlerini ve duygularını özgün bir şekilde yansıtması önemlidir.
• Konuya ilişkin örnekler, olaylar veya hikayeler eklenerek anlatım zenginleştirilebilir.
• Doğaçlama veya hazırlıklı olarak gerçekleştirilebilir.
• Anlatım sırasında dinleyicilerin tepkileri dikkate alınarak konuşmaya yön verilebilir.

Sözlü kompozisyon, kişinin duygu ve düşüncelerini etkili bir şekilde ifade edebilmesi için önemli bir iletişim aracıdır. Hem bireysel hem de toplumsal hayatta, düşünceleri düzenli ve akıcı bir şekilde dile getirme becerisi, birçok alanda fark yaratır.