İletişimin Ögeleri Nelerdir?

İletişimin ögeleri, iletişimin gerçekleşmesinde aktif rol oynayan ve sağlıklı bir iletişim için gerekli olan unsurlardır. İletişimin ögelerinde yaşanan sorunlar, etkili iletişim kurmayı engeller. İletişimin 5 temel ögesi vardır ancak bu 5 öge dışındaki bazı kavramlar da iletişimin sürdürülmesinde etkilidir. Gelin, iletişim ögelerini birlikte keşfedelim.

İletişim Ögeleri Nelerdir?

İletişim ögeleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Gönderici (ileten/kaynak)
2. Alıcı (hedef)
3. Mesaj (ileti)
4. Kanal
5. Dönüt (geri bildirim)

İletişimin 5 temel ögesi gönderici, alıcı, mesaj, kanal ve dönüttür ancak bu ögeler dışında kod ve bağlam gibi unsurlar da iletişimi etkiler.

1. Gönderici (İleten/Kaynak)

Gönderici (ileten/kaynak), iletişimi başlatan ve herhangi bir konuda alıcıya mesaj ileten taraftır. Gönderici, karşı tarafa göndermek istediği mesajı önce kodlar. Mesajı kodlamak için şekil, harf, sayı gibi sembollerden yararlanır. Gönderici, mesajı oluşturduktan sonra çeşitli iletişim kanallarını kullanarak alıcıya iletir.

2. Alıcı (Hedef)

Alıcı, gönderici tarafından iletilen mesajı alan ve buna karşılık veren iletişim ögesidir. Alıcı, mesaja her zaman karşılık vermeyebilir. Örneğin iletişim kanalında bir sorun oluştuğunda mesaj alıcıya net bir şekilde ulaşmayabilir ve alıcı mesaja cevap veremeyebilir. Kaynak (gönderici) güvensiz bulunduğunda da alıcı (hedef) mesaja dönüt vermeyebilir ve etkili iletişim kurmak pek mümkün olmayabilir.

3. Mesaj (İleti)

Mesaj (ileti), kaynak tarafından alıcıya gönderilen her türlü iletiyi ifade eden bir iletişim ögesidir. Mesaj; duygu, düşünce, görüş, yorum vb. her türlü iletiyi içerebilir. İletişimde mesaj türleri, sözlü ve sözsüz olmak üzere ikiye ayrılır.

Mesaj türlerinde sözlü mesaj ve sözsüz mesajın birlikte değerlendirilmesi gerekir. İletişim bir bütün olduğu için mesaj türlerini ayrı ayrı değerlendirmek doğru sonuç vermeyecektir.

Sözlü Mesaj

Sözlü mesaj; kelimeler, sayılar, harfler gibi semboller ile iletilen mesajdır. Konuştuğumuz her şey, sözlü mesaja girer. Örneğin karşımızdakine sorduğumuz bir soru, bir konu hakkında sözel olarak paylaştığımız her türlü fikir, duygu vb. sözlü mesajdır.

Sözsüz Mesaj

Sözsüz mesaj, dilin kullanılmadığı her türlü mesajdır. Örneğin mimikler, jest ve beden dili hareketleri sözsüz mesaja girer. Mesaj türlerinde sözsüz mesaj sözlü mesaja göre daha etkili olabilir.

Mesela mutlu olduğunu söyleyen biri yüzü asık bir şekilde konuşuyorsa aslında bu kişinin mutlu olmadığını düşünürüz. Dolayısıyla beden dili, iletişimde kelimelerden yani sözlü mesajdan çok daha fazlasını anlatır.

4. Kanal

Kanal, göndericinin alıcıya mesajı iletirken kullandığı iletişim yolunu ifade eden bir iletişim ögesidir. Örneğin telefonla iletişim kurmak, mesajlaşmak, konuşmak ve kullandığımız her türlü kitle iletişim aracı kanala girer.

5. Dönüt (Geri Bildirim)

Dönüt (geri bildirim), alıcının kaynaktan aldığı mesaja verdiği karşılıktır. Alıcı, kaynağa her zaman dönüt vermeyebilir. Örneğin telefonun çekmediği bir yerde iletişim kurulduğunda alıcı göndericinin dediklerini duymayacağı için dönüt (geri bildirim) vermeyebilir. Dönüt (geri bildirim), iletişimi sürdürmek için önemli bir iletişim ögesidir.

İletişimde Kod Nedir?

İletişimde kod, iletişimi anlamlı kılmak için kullanılan her tür kelime, hareket, şekil, yazı ya da rakamdır. Kod, şifre diye de adlandırılır. İletişim kurmak için kodu (şifreyi) her iki tarafın da bilmesi gerekir.

Örneğin kullandığımız dil bir koddur. Bizim konuştuğumuz dili bilmeyen bir kişiyle iletişim kuramayız. Dolayısıyla kodu iletişim halinde olan her iki tarafın bilmesi gerekir. İletişimde kod örnekleri arasında trafik işaretleri de gösterilebilir. Trafik işaretlerini (gönderici) araç kullanan herkesin (alıcının) bilmesi gerekir. Aksi halde iletişim hataları oluşacak ve istenmeyen sonuçlar ortaya çıkacaktır.

İletişimde Kod Açma Nedir?

İletişimde kod açma, göndericinin alıcıya ilettiği mesajı alıcının anlamlandırmasıdır. Kod açma, kaynağın alıcıya aktardığı mesaja yüklediği anlamın alıcı tarafından anlaşılmasıdır. Kod açma aşamasından sonra alıcı anlamlı hale gelen mesaja karşı bir dönütte bulunur. Alıcı her zaman geri bildirim vermek zorunda değildir.

İletişimde Bağlam Nedir?

İletişimde bağlam, iletişimin gerçekleştiği mekan, koşul, durum vb. her türlü faktördür. Örneğin bir sınıfta öğretmen ile öğrenciler arasında kurulan iletişimde bağlam sınıftır. Bağlam, iletişimin içeriğini ve iletinin anlamını etkileyen önemli bir unsurdur.

Örneğin ciddi bir ortamda gülen biri garip karşılanabilirken herkesin güldüğü ve daha rahat olduğu bir ortamda gülmek doğal karşılanır. Dolayısıyla iletişimde bağlam, verdiğimiz mesajın (örneğin gülme eylemi) anlamını değiştirebilir.

İletişim Ögeleri Örnekleri

İletişim ögeleri örnekleri şunlardır:

İletişim Ögeleri Örnekleri - 1

Örnek cümle: Doktor “şikayetiniz nedir” diye sorunca hasta “midem ağrıyor” dedi.

Gönderici (ileten/kaynak): Doktor

Alıcı (hedef): Hasta

Mesaj (ileti): “Şikayetiniz nedir” sorusu

Kanal: Ses

Dönüt (geri bildirim): “Midem ağrıyor” yanıtı

İletişim Ögeleri Örnekleri - 2

Örnek olay: Aysel Hanım’ın cep telefonuna şu mesaj geldi: Faturanızın son ödeme tarihi 16.08.2022’dir. Lütfen ödeme yapmak için “tamam” butonuna tıklayın.

Gönderici (ileten/kaynak): Telekomünikasyon şirketi

Alıcı (hedef): Aysel Hanım

Mesaj (ileti): Fatura ödeme ile ilgili bilgilendirme mesajı

Kanal: SMS

Dönüt (geri bildirim): “Tamam” butonuna basmak

İletişim Ögeleri Örnekleri - 3

Örnek olay: Sevim Hanım “girilmez” levhasını görünce aracını başka sokağa doğru sürdü.

Gönderici (ileten/kaynak): “Girilmez” levhası

Alıcı (hedef): Sevim Hanım

Mesaj (ileti): Girilmez

Kanal: Trafik işareti

Dönüt (geri bildirim): Sevim Hanım’ın yönünü değiştirmesi

İletişim Ögeleri Örnekleri - 4

Örnek olay: Sınavda başarılı olan Ali’ye babası “seninle gurur duyuyorum” dedi. Ali babasına sarıldı.

Gönderici (ileten/kaynak): Baba

Alıcı (hedef): Ali

Mesaj (ileti): “Seninle gurur duyuyorum” cümlesi 

Kanal: Ses

Dönüt (geri bildirim): Ali’nin babasına sarılması

İletişim Ögeleri Örnekleri - 5

Örnek olay: Mahmut “bugün hava çok soğuk, dışarı çıkamam” deyince Ahmet “o zaman başka gün görüşelim” dedi.

Gönderici (ileten/kaynak): Mahmut 

Alıcı (hedef): Ahmet 

Mesaj (ileti): “Bugün hava çok soğuk, dışarı çıkamam” cümlesi

Kanal: Ses

Dönüt (geri bildirim): “O zaman başka gün görüşelim” yanıtı