Atasözü Nedir?

Atasözü geçmişten günümüze uzanan, tecrübeleri içinde barındıran, kısa ve özlü öğütler olarak tanımlanır. Atasözleri toplumun her kesimince benimsenmiş ve kalıplaşmış sözlerdir. Türkçede atasözleri kelimesi sav, irsalimesel, darbımesel olarak da kullanılır. 

Atasözü Ne Demektir?

Atasözü, Türk Dil Kurumunca, uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte söz olarak tanımlanmıştır.

En Çok Kullanılan Atasözleri ve Anlamları

En çok kullanılan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Davulun sesi uzaktan kulağa hoş gelir: Yaşanan durumun dışında olan kişiye hoş gelen bir şey, o durumun içindeki kişiyi rahatsız eder.
• Acı patlıcanı kırağı çalmaz: Zorlukların üstesinden gelen kişiler diğer zorluklara da boyun eğmez, direnir
• Besle kargayı oysun gözünü: Kişilere yapılan iyilikler ihanet olarak geri dönebilir.
• Can çıkar, huy çıkmaz: İnsanların huyu kolay kolay değişmez.
• Çürük tahta çivi tutmaz: Bozulan bir şeyin eski halini alması mümkün değildir.
• Damlaya damlaya göl olur: Atılan küçük bir adım, büyük adımların öncüsüdür.
• Gelen gideni aratır: İstenmeyen bir kişinin yerine gelen kişi, ondan daha büyük sorunlar yaratabilir.
• Laf ile peynir gemisi yürümez: Konuşmak değil işi gerçekleştirmek önemlidir.
• Mühür kimde ise Süleyman odur: Bir alanda yetkili kim ise o konuda sözü geçen de o olmalıdır.
• Üzümün ye de bağını sorma: Elimize geçen olanakların kaynağını sorgulamamak gerekir.
• Üzüm üzüme baka baka kararır: Sürekli birlikte zaman geçiren kişiler, günden güne birbirlerine benzemektedirler.

Kısa Atasözleri

Kısa atasözleri şunlardır:

• Altın kılıç demir kapıyı açar.
• Alçak tavuk kendini ferik gösterir.
• At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır.
• Ateş olmayan yerden duman çıkmaz.
• Attan düşen ölmez, eşekten düşen ölür.
• Az kazanan çok kazanır, çok kazanan hiç kazanır.
• Ağustosta beynin kaynasın, kışın da tencere kaynasın.
• Ağır baş iyidir, yenlik olsa uçar.
• Babasına hayır etmeyenin kimseye hayrı olmaz.
• Bahar çiçeğiyle güzeldir.
• Bal yiyen baldan bıkar.
• Bebeler birbirinden huy kapar, ayranlarına su katar.
• Besle kargayı oysun gözünü.
• Bin atın varsa bin dinlen, bir atın varsa in dinlen.
• Bir bütün bir yarımdan iyidir.
• Bu dünya iki kapılı handır, gelen bilmez giden bilmez.

A Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

A harfi il başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Abdala malum olur: Bir şeyin olacağını önceden hisseden kimseler için söylenir.
• Acele işe şeytan karışır: Üzerine düşünülmeden, hızlı şekilde yapılan işten iyi sonuç alınmaz.
• Ağaç yaşken eğilir: İnsanlar küçük yaşta kolay öğrenir ve eğitilir.
• Ak akçe kara gün içindir: Çalışarak kazanılan para, zor zamanda sıkıntıdan kurtarır.
• Akıl yaşta değil, baştadır: Akıllı olmanın yaşla ilgisi bulunmaz.
• Akıl akıldan üstündür: Bir kimsenin aklına gelmeyen bir çözüm, başka birinin aklına gelebilir.

B Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

B harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur: Bakılıp onarılan şeyler yarar getirir, bakımsız olandan yarar sağlanmaz.
• Bal tutan parmağını yalar: Olanakları geniş bir işin başında bulunan kimse, bunlardan az da olsa faydalanır.
• Balık baştan kokar: Bir işte yaşanan sorun başta olanlardan dolayıdır.
• Bana dokunmayan yılan bin yaşasın: Kendine kötülüğü dokunmayan kişileri umursamama durumu.
• Besle kargayı, oysun gözünü: İyilik yapan kişi bir gün nankörlük yapabilir.
• Bir çiçekle bahar olmaz: Küçük bir mutluluk, büyük bir mutluluğu getirmez.

C Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

C harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Can boğazdan gelir: İnsanlar için beslenmekten daha önemli bir durum yoktur, insan ancak yemek yiyerek yaşayabilir.
• Can bostanda bitmez: Yaşam çok değerlidir.
• Cana geleceğine mala gelsin: Oluşacak bir zarar ya da kayıp varsa bu cana değil mala gelmelidir, malın yerine yenisi alınır ama giden can geri gelmez.
• Cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilmez: Sıkıntı yaşamamış olanlar, kavuştukları rahatlığın ve mutluluğun değerini bilemezler.
• Cambaz ipte balık dipte gerek: İnsan, sadece uzman olduğu alanlarda çalışmalıdır.

Ç Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Ç harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Çam sakızı çoban armağanı: Verilen bir hediyenin sunulduğu kişinin değerine asla ulaşamacağını anlatan söz.
• Çıkmadık candan umut kesilmez: İnsan yaşadıkça umudun da var olduğunu anlatan söz.
• Çivi çiviyi söker: Güçlü bir şey ancak kendisinden daha güçlü olan başka bir şeyle etkisiz olur.
• Çocuktan al haberi: Bir sorunu ya da gizli olan bir şeyi çocukların rastgele söyledikleri bir şeyden öğrenme durumu.
• Çok naz âşık usandırır: Çok nazlanma, kişileri bezdirir ve yapmayı istedikleri şeylerden vazgeçmelerine neden olur.

D Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

D harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur: İnsanlar ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar, günün birinde birbirleriyle karşılaşırlar.
• Dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı: Manasız ve saçma cümleler karşısında söylenen bir söz.
• Damlaya damlaya göl olur: Çok az olan şeyler birikerek önemli bir şeye dönüşebilir.
• Davulun sesi uzaktan hoş gelir: İşin veya yaşanan durumun içinde olmayan kişiler, o işi kolay veya rahat sanırlar.
• Demir tavında dövülür: Her iş, uygun zamanda ve uygun durumda yapılmalıdır.
• Dervişin fikri ne ise zikri de odur: İnsan, önem verip düşündüğü şeyi konuşmaktan ve yapmaktan kendini alıkoyamaz.

E Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

E harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Ecele çare bulunmaz: Her şeye çare bulunabilir ancak bir tek ölüme çare bulunmaz.
• El elden üstündür: İnsanlar herhangi bir konuda mutlaka kendisinin daha iyisine denk gelebilir.
• El öpmekle ağız aşınmaz: İnsanlara ricada bulunmak, çok önemli bir iş ise yalvarmak kötü bir şey değildir.
• Elin ağzı torba değil ki büzesin: Başkalarının kuracağı cümlelere engel olunamaza.
• Emanetin canı camdandır: Emanet olarak alınan bir şeye hiç umulmayan bir anda kolayca zarar gelebilir.

F Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

F harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Fazla mal göz çıkarmaz: Malın fazla olması insana zarar vermez.
• Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar: Şans, fakirden yana olmaz; aynı sermaye zengine daha çok, fakire daha az gelir sağlar.
• Fukaranın tavuğu, zenginin atı kıymetli olur: Fakir geçimini, zenginler ise keyfini düşünür.
• Fakirlik ayıp değil, tembellik ayıp: Yoksulluk utanılacak bir şey değildir, çalışmamak en büyük ayıptır.
• Fare çıktığı deliği bilir: Bir özüre, suça veya gizli işe kalkışan kişi, yakalanacağını anladığında nereye gizleneceğini bilir.

G Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

G harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Geç olsun, güç olmasın: Olması gereken bir işin, zamanında olmaması durumunda avuntu için söylenen söz.
• Geçti Bor’un pazarı (sür eşeğini Niğde’ye): Geç kalınan, zamanında yapılmayan bir şey için söylenen söz.
• Gönül ferman dinlemez: Ne kadar zorluk yaşanırsa yaşansın, kalp sevdiği şeyi bırakmaz.
• Gönülden gönle yol vardır: Sevgi daima karşılıklı bir olgudur.
• Görünen köy kılavuz istemez: Ortada olan şey, gizlenemez, apaçık görünür.
• Gözden ırak olan gönülden de ırak olur: Birbirinden uzakta kişilerin sevgisi zamanla azalır.

H Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

H harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Hacı hacıyı Mekke’de, derviş dervişi tekkede bulur: Hedefleri ve amaçları aynı olan kişilerin yolları mutlaka kesişir.
• Hak yerini elbet bulur: Haksızlık er geç ortaya çıkar.
• Haklı söz, haksızı Bağdat’tan çevirir: Doğru söz, yanlış yolda çok ilerlemiş kişiyi bile geri döndürür.
• Haydan gelen huya gider: Kolay ve emeksiz kazanılan şeyler elden kolay çıkar.
• Hazıra dağ dayanmaz: Birikim ne kadar çok olursa olsun, sürekli harcanırsa bir gün biter.
• Her horoz kendi çöplüğünde öter: Herkesin ancak kendi çevresinde bir değeri vardır ve sözünü orada geçirir.

I Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

I harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Irmaktan geçerken at değiştirilmez: Bir işe eldekilerle başladıktan sonra köklü değişiklikler zarar getirir.
• Irmak kenarına çeşme yapılmaz: Halihazırda var olan ve herkesin işine yarayan bir şeyin yanına aynı işi gören bir şey daha konulmaz.
• Isıracak it dişini göstermez: Kötülük edecek kimseler önceden bunu belli etmezler.

İ Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

İ harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• İçi beni yakar, dışı eli (seni) yakar: Dış görünüşü ile başkalarının hoşuna giden bir şeyin veya durumun gerçekte kötü yönleri olabilir.
• İki at bir kazığa bağlanmaz: Düşünce farklılıkları olan iki insan yan yana geldiğinde sorun yaşayabilir.
• İki cambaz bir ipte oynamaz: Kurnaz ve çıkarcı olan iki kişi yan yana gelemez.
• İki dinle bir söyle: Konuşmaktan daha çok dinlemek gerekir.
• İki ölç, bir biç: Bir iş yaparken etraflıca düşünmek gerekir.
• İnsan doğduğu yere değil, doyduğu yere ait: İnsan doğduğu yeri değil geçimini sağlayıp barındığı yere ait olur.

K Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

K harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Kalp kalbe karşıdır: Sevgi mutlaka karşılık bulur.
• Kanatsız kuş uçmaz: Gereken imkanlar olmadıkça kişi niyetine erişemez.
• Karaman’ın koyunu sonra çıkar oyunu: Birinin yaptığı işe güvenilmediği durumlarda şüpheyi belirtmek için kullanılan söz.
• Karpuz kabuğunu görmeden denize girme: Bir iş yapılmak için mutlaka uygun zaman kollanmalıdır.
• Keçide de sakal var: Sadece sakalı var diye erkek değerli olamaz.
• Kedi uzanamadığı ciğere murdar dermiş: Kişi uğraşıp elde edemediği şeyi zaten istemiyormuş, değersizmiş gibi davranır.

L Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

L harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Lafla peynir gemisi yürümez: Konuşmak ile iş gerçekleşmez, harekete geçmek gerekir.
• Leyleğin ömrü laklakla geçer: Boş ve manasız konuşanlar için kullanılan söz.
• Latife latif gerek: Şaka yaparken dahi ince olmak, karşındakini kırmamak gerekir.
• Laf torbaya girmez: Ağızdan çıkan bir cümle, artık gizli kalamaz, herkes onu duyar.

M Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

M harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Mal canın yongasıdır: İnsan, malına gelen zarardan, canına gelmiş gibi acı hisseder.
• Mal canı kazanmaz, can malı kazanır: Kişi mal kazanmak için sağlığını tehlikeye atmamalıdır.
• Malın iyisi boğazdan geçendir: Kişinin, yiyemediği şeyin hiçbir değeri bulunmaz.
• Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır: Mart ayı her ne kadar bahar mevsiminde olsa da çok soğuk olur, evdeki her şeyi yaktırır.
• Mühür kimde ise Süleyman odur: Bir işte kim yetkinse o kişinin sözü geçer.

N Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

N harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Ne ekersen onu biçersin: Nasıl davranılırsa öyle karşılık görülür.
• Ne şiş yansın ne kebap: İki tarafı da gücendirmemek, gönlünün olması.
• Nerede hareket, orada bereket: Hareketin olduğu yerde bolluk ve çokluk görülür.
• Ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına: İnsan, kendi için yaptığı hazırlıkların verimini ilerleyen günlerde elde eder.

O Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

O harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Olacakla öleceğe çare bulunmaz: İnsan, kaderinin önüne geçemez, olacak şeyi engelleyemez.

Ö Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Ö harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Öfkeyle kalkan zararla oturur: Öfke duygusu ile hareket edilmemeli, daima mantıklı düşünüp karar verilmelidir.
• Öküz öldü, ortaklık bitti: İki ortak veya taraf arasında yakınlığa sebep olan şey bittiğinde yakınlık da son bulur.
• Ölmüş de ağlayanı yok: Kötü bir durumda olan kişiye yardımda bulunan kimsenin olmaması durumunda söylenen bir söz.
• Ölümden öte köy yoktur: Her insan ölür, ölüm tek sondur.
• Önce can sonra canan: İnsan önce kendini sonra başkalarını düşünür.

P Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

P harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Para peşin, kırmızı meşin: Her işin parası o iş yapılmadan ya da yapıldığı esnada ödenmelidir.
• Paranın yüzü sıcaktır: Para herkes için karşı konmaz bir çekiciliktedir.
• Parayı veren düdüğü çalar: Parası verilen şey kolayca elde edilir.
• Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın: Faydalı bir şeyi elde etmek için sonuna kadar çaba gösterilmelidir.
• Para ile imanın kimde olduğu bilinmez: Kimin ne kadar parası olduğu, kimin ne kadar tanrısına yakın olduğu bilinemez.

R Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

R harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Rüzgâr eken fırtına biçer: Başkalarının zarar göreceği işler yapan kimse ileride daha büyük zararı kendisi görürü.
• Rüzgâr esmezse dal kımıldamaz: Her durumu ortaya çıkaran, harekete geçiren bir etken vardır.

S Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

S harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Sabah ola, hayrola: Kötüye giden bir şey belirli bir zaman sonra iyiye dönüşebilir.
• Sabrın sonu selamettir: Karşılaşılan güçlükler karşısında sabırlı olunulursa elbet zafere ulaşılır.
• Sakal keçide de var: Sırf sakalı var diye bir erkek değerli olmaz.
• Selam verdik, borçlu çıktık: Küçük bir ilgiden sonra kişiye sorumluluk yüklenmesi durumunda söylenen söz.
• Sinek küçüktür ama mide bulandırır: Önemsiz detaylar kötü bir izlenim yaratabilir.
• Su testisi su yolunda kırılır: Kişi bir işi yaptığı sırada, o işi yaparken zararı görür.

Ş Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Ş harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Şaşkın misafir, ev sahibini ağırlar: Başkalarının görev ve sorumluluklarına karışılmaması gerekir.
• Şeriatın kestiği parmak acımaz: Kanunların uygun gördüğü ceza en doğru cezadır.

T Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

T harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Taşa çıkan keçinin ağaca çıkan oğlağı olur: Çocuklar, anne ve babasından gördüklerini yapmaya özenirler.
• Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır: Güzel ve hoş sözler karşısında kimse duramaz.
• Tek kanatla kuş uçmaz: Gereken koşullar sağlanmadıkça ulaşılmak istenen amaca gidilemez.
• Tencere yuvarlanmış, kapağını bulmuş: Kötü özellikleri bulunan ve sevilmeyen kişilerin birbirine denk gelmesi durumunda kullanılan söz.
• Terzi kendi söküğünü dikemez: İnsanlar başkalarına yaptıkları şeyleri aynı iyilikte kendilerine yapamazlar.

U Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

U harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Ucuz etin yahnisi yavan olur: Ucuza satılan mallar genellikle kalitesizdir.
• Umulmadık taş baş yarar: Küçük ya da önemsiz şeyler büyük sonuçlar doğurabilir.
• Umut, fakirin ekmeğidir: Fakir olan kişilerin bir şeyleri umut etmekten başka şansı yoktur.
• Usta maymun kamçı istemez: İşini iyi yapan kişiye motivasyon ve destek gerekmez.

Ü Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Ü harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şu şekildedir:

• Üzüm üzüme baka baka kararır: Daima bir arada bulunan, arkadaşlık eden kişilerin huyları, zamanla birbirine benzer.
• Üzümünü ye de bağını sorma: Yarar sağlayan şeyin nereden geldiği sorgulanmamalıdır.

V Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

V harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Vakit nakittir: Zaman, para kadar değerli bir olgudur.
• Varlığa darlık olmaz: Zengin olan kişinin gücü her şeye yeter.
• Veren el, alan elden üstündür: Yardımını esirgemeyen, eli açık olan kimselere herkes saygı duyar.
• Vücut yaşlanır, gönül yaşlanmaz: Kişi bir gün yaşlanır ama kalbi daima sevgiyle dolu olur.

Y Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Y harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Yalancının mumu yatsıya kadar yanar: Söylenen yalan elbet açığa çıkar.
• Yalnız taş, duvar olmaz: İnsanlar birlik kurarsa başarılı işler ortaya çıkarabilir.
• Yanlış hesap Bağdat’tan döner: Ortada olan bir yanlışlık çok geç de olsa düzeltilebilir.
• Yarası olan gocunur: Bir işte ortaya çıkan yanlışlıktan, yanlışı yapan sorumluluk duyar.
• Yarım elma, gönül alma: Hediye küçük de olsa kalbi kazanmaya yeter.

Z Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Z harfi ile başlayan atasözleri ve anlamları şunlardır:

• Zahmetsiz rahmet olmaz: Sıkıntı ve güçlük çekilmeden iyi ve güzel şeylere ulaşılmaz.
• Zararın neresinden dönülse kârdır: Zararlı olan şeyden ne zaman uzaklaşılırsa uzaklaşılsın kâra dönüşür.
• Zenginin malı züğürdün çenesini yorar: Fakir insanlar, zenginlerin varlıklarından daima bahsederler, konuşurlar.
• Zorla güzellik olmaz: Bir iş insana zor kullanılarak yaptırılamaz.