Kitap Özetleri | Boğaziçi Enstitüsü - Sayfa 1

Kitap özeti; roman, hikaye, masal gibi bir edebi ürünün ana fikrini ve karakterlerini en kısa ve öz şekilde ifade eden metindir. Kitap özetleri, kısa veya uzun olarak yazılabilir ve ilgili edebi ürünün ana fikrini yansıtır. Olay akışının özünü verdiği için sadece eserin konusunu en kısa şekilde anlamayı sağlayan ayrıntılara yer verir.

Kitap özeti deyince akla daha çok roman özeti gelse de hikaye ve masal gibi diğer edebi türlerin özetleri de bu kapsamda ele alınabilir. Günümüzde bir kitabı okumak oldukça vakit alan bir eylem olduğu için kitap özetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ödev yapan öğrenciler ya da bir kitabın konusunu merak edenler bu kaynaklara başvurabilir.

Kitap Özetleri Nasıl Yazılır?

Kitap özetleri yazmak için ilk olarak eser okunurken not alınmalıdır, ana karakterler ve özellikleri yazılmalı, kitabın ana fikri belirlenmelidir. Ardından tüm bunlar taslak haline getirilip gereksiz detaylar atılır ve kronolojik sıraya göre kitap özeti yazılır.

Roman, masal ya da hikaye fark etmeksizin bütün kitaplarda bu sisteme göre özet çıkarılır. Özetin kısa ve öz olması gerektiği için kitaptaki en önemli noktaları barındırması yeterlidir. Özetin kitabın ana fikrini, kitaptaki karakterleri, eserde geçiyorsa yer ve zaman bilgisini, olay örgüsünü doğru bir biçimde yansıtması gerekir. Bunun için kitabı dikkatli bir şekilde okumak elzemdir.

Bazı kitaplar bölümlere ayrılmıştır ve bu bölümlerin her biri için ayrı bir taslak oluşturmak gerekebilir. Daha sonra taslaklara ait bütün özetler gözden geçirilir ve kitabın genelini yansıtan bir özet çıkarılabilir.

Kitap Özetleri Okuyarak Kitap Anlaşılır mı?

Evet, kitap özetleri okuyarak kitap anlaşılabilir. Özellikle uzun kitap özeti okumak, kitabın ana fikrini ve vermek istediği mesajı büyük oranda anlamayı sağlar. 

Fakat yine de kitap özeti okumak, kitap okumanın yerini tutmaz. Çünkü kitap okurken karakterlerin iç dünyasını ve olayların tam olarak nasıl geliştiğini anlamak daha kolaydır. Özetler, bize eser ile ilgili hap bilgi verir dolayısıyla duygu dünyamızı geliştirmemize ve bilişsel gelişimimize büyük bir katkı sunmaz.

Kitap Özeti Nasıl Çıkarılır?

Kitap özeti çıkarmak için uygulanması gereken adımlar aşağıda sıralanmıştır.

1. Önemli yerler not edilmeli.
2. Not alırken kitap bölümlere ayrılmalı.
3. Ana karakterler listelenmeli.
4. Bölümlerin ve kitabın ana fikri belirlenmeli.
5. Taslak oluşturulmalı.
6. Kronolojik sıraya göre özet yazılmalı.
7. Taslakta yer alan gereksiz kısımlar çıkarılmalı.
8. Metin son bir kez okunmalı.

1. Önemli Yerler Not Edilmeli

Kitap okunurken hikayenin gidişatını etkileyen, olay akışını veya karakterlerin davranışlarını değiştiren her türlü olay not edilmeli. Kitabın üzerine ya da ayrı bir yere notlar alındıktan sonra kontrol edilmelidir. Gereksiz detaylara yer vermekten uzak durulmalıdır.

2. Not Alırken Kitap Bölümlere Ayrılmalı

Kolay bir şekilde not almak için eser, bölümler halinde incelenebilir. Genellikle her kitabın bir bölümü vardır ve bu bölümlerin her birinde en önemli olayları, durumları ve anları not etmek, özet çıkarmayı kolaylaştırabilir. Kitabın bölümü yoksa kişi, olayların gidişatına uygun olarak kendi içerisinde önem sırasına koyabilir.

3. Ana Karakterler Listelenmeli

Bir roman özetinin olmazsa olmazı ana karakterlerdir. Romanlarda olayların akışını karakterler belirler. Eser okunurken hangi karakterlerin önemli olduğu anlaşılmalı ve not edilmelidir. Karakterlerin genel özellikleri hakkında notlar alınabilir. Bu notlar, kitap özeti çıkarmak isteyenlere rehberlik eder.

4. Bölümlerin ve Kitabın Ana Fikri Belirlenmeli

Eser bölümler halinde ele alındığı zaman roman/kitap özeti çıkarmak daha kolay olur. Her bir bölümün kendi içerisinde vermek istediği mesaj, yani ana fikir düşünülüp yazılmalıdır. Ardından her bir bölümün ana düşüncesi okunmalı ve kitabın genelinde anlatılmak istenen ana fikir bulunmalıdır. Eserin ana düşüncesi bulunduktan sonra özeti yazmak daha kolay olur.

5. Taslak Oluşturulmalı

Olay örgüsü, karakterler ve ana fikir belirlendikten sonra bunların her biri harmanlanarak taslak bir özet oluşturulmalıdır. Taslak metin yazılırken belli bir sıra izlenir ve kişi kendi yorumunu katmadan, sadece eserde anlatılan olayları/durumları kısa bir şekilde aktarmaya çalışır.

6. Kronolojik Sıraya Göre Özet Yazılmalı

Taslak metin mutlaka kronolojik bir sıraya göre yazılmalıdır. Metne son hali verilirken de bu sıra takip edilmelidir. Aksi takdirde kitabın anlatmak istediği mesaj tam olarak verilmeyebilir ve eserde anlatılan konunun dışına çıkma riski ortaya çıkabilir.

7. Taslakta Yer Alan Gereksiz Kısımlar Çıkarılmalı

Taslak oluşturulduktan sonra mutlaka okunmalı ve varsa gereksiz ayrıntılardan arındırılmalıdır. Eserin ana fikrini ve olay akışını anlamayı kolaylaştırmayan, eserin konusunu anlamak için önemli olan olay ve durumları içermeyen kısımlar mutlaka taslaktan çıkarılmalıdır. Aksi halde özet, kitabın kendisinden farklı olmayacaktır.

8. Metin Son Bir Kez Okunmalı

Gereksiz detaylar çıkarıldıktan sonra metin son bir kez okunmalıdır. Kitap veya roman özeti çıkarmak isteyen kişilerin oluşturduğu taslağı okuyarak metne son halini vermesi önemlidir. Bu esnada metnin gereksiz ayrıntılardan ne kadar arındırıldığı, eserin vermek istediği mesajı ne kadar yansıttığı, dil bilgisi kurallarına uygun yazılıp yazılmadığı gibi hususlar göz önüne alınır.

Kısa Kitap Özeti Nasıl Çıkarılır?

Kısa kitap özeti çıkarmak için öncelikle eser okunmalı ve eserin ana fikri, karakterleri ve olay örgüsü ile ilgili notlar alınmalıdır. Kitabın konusu ve ana fikrini en iyi yansıtan detaylar yazılmalı ve taslak bir metin oluşturulmalıdır. Ardından taslakta bulunan gereksiz kısımlar atılmalı ve metne son hali verilmelidir.

Kısa kitap özetinde yalnızca eserin konusunu en temel şekilde yansıtacak kısımlara yer verilir. Bunu yapmak için vaktinizin az olduğunu ve kullanacağınız kelimelerin oldukça sınırlı sayıda olduğunu düşünmeye çalışmalısınız. Aksi halde özet, istenen kısalıkta olmayacak ve uzayacaktır. 

Kimi zaman kısa kitap özetlerinde olay örgüsü hakkında çok detay verilmeden bir paragraflık metin de yazılabilir. Bu şekilde yazılan metinlerde karakterler hakkında da detaylı bilgi verilmez. Ancak bu kısa metinleri okuyan kişiler, eserin konusu hakkında genel bilgi edinme şansı bulur.

Kitap Özetleri ile Roman Özetleri Arasında Fark Var mıdır?

Evet, kitap özetleri ile roman özetleri arasında fark vardır. Örneğin kitap özeti daha geniş kapsamlı bir ifade olup roman özetini de içerisine alan bir kavram iken roman özeti, kitap özetinin bir alt kategorisi olarak düşünülebilir.

Romanlarda olayların akışı diğer edebi türlere göre daha farklı olabilir. Örneğin bazı romanlarda olaylar tersten anlatılır, bazılarında ise olay akışı zaman zaman geçmişe dönülerek anlatılır. Ancak başka edebi türlerde böyle bir durum romandaki kadar sık görülmeyebilir dolayısıyla diğer kitaplarda özetin akışı romandan farklı olabilir.

Ancak temelde hem kitap hem de roman özetinde aynı formül uygulanır. Her ikisinde de öncelikle eserin vermek istediği mesaj ve olay örgüsü anlaşılır. Eserin gelişimini etkileyen önemli kısımlar not alınarak olabildiğince kısa şekilde özet çıkarılır.

Kitap Özetleri Çıkarmak için Hangi Programlar Kullanılır?

Kitap özetleri çıkarmak için çoğunlukla aşağıdaki programlar kullanılır.

• OpenAI
• Blinkist
• Paraphraser.io
• Readingraphics
• 12min
• Getabstract
• Teaddict.net
• Resoomer.com
• Smodin
• Summary-tool.com
• Neuralwriter.com

Özet Kitap Çıkarılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Özet kitap çıkarılırken şunlara dikkat edilmelidir:

• Kişi kendi düşüncelerini ve yorumunu katmamalıdır.
• Eserin olay örgüsü bozulmamalıdır.
• Kitabın türü (roman, hikaye vb.) olduğu bilinerek özet çıkarılmalıdır.
• Eserin vermek istediği mesaj yansıtılmalıdır.
• Kronolojik bir sıra izlenmelidir.
• Özette gereksiz detaylar bulunmamalıdır.
• Konunun aslını ve özünü yansıtacak ifadelere yer verilmelidir.
• Yardımcı karakterler anlatılmamalıdır.
• Bütünü anlamaya hizmet etmeyen yan olaylardan bahsedilmemelidir.
• Mutlaka önce taslak oluşturulmalıdır.
• Taslak metin düzenlendikten sonra özet metnine son hali verilmelidir.

Özet kitap çıkarılırken yukarıdaki hususlara mutlaka dikkat etmek gerekir. Aksi halde akıcı ve okunaklı bir özet çıkarmak zor olacaktır. Ayrıca detaylardan arındırılmış, eserin konusunu ve ana fikrini yansıtan kitap/roman özetleri yazmak için de yukarıda sıralanan maddeleri göz önüne almak önemlidir.

En Popüler Kitap Özetleri Hangileridir?

En popüler kitap özetleri şunlardır:

• İnsan Ne ile Yaşar? - Tolstoy
• Kürk Mantolu Madonna - Sabahattin Ali
• Suç ve Ceza - Dostoyevski 
• Anna Karenina - Tolstoy
• Yüzyıllık Yalnızlık - Gabriel Garcia Marquez
• Tutunamayanlar  - Oğuz Atay
• Ana - Gorki
• Sherlock Holmes - Arthur Conan Doyle
• Harry Potter serisi - J.K. Rowling
• Çalıkuşu - Reşat Nuri Güntekin
• Savaş ve Barış - Tolstoy
• İnce Memed - Yaşar Kemal
• Sefiller - Victor Hugo
• Don Kişot - Cervantes
• Kırmızı ve Siyah - Stendhal
• Yaban - Yakup Kadri Karaosmanoğlu
• Vadideki Zambak- Balzac
• Olağanüstü Bir Gece - Stefan Zweig